Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ўзбекистон республикаси соғЛИҚни сақлаш вазирлиги тошкeнт тиббиёт акадeмияси

Корпоратив этика ва қарор қабул қилиш
Корпоратив этика менежерларнинг хатти -ҳаракатларига қандай таъсир қилади? Нима учун?
Менежерлар ўз ташкилотларига, ўзларига ва ташкилотлари қарам бўлган ташкилотларга катта зарар этказадиган ахлоқсиз хатти -ҳаракатлар қиладими? Геллерман ўзининг "Нима учун яхши менежерлар нотўғри ахлоқий қарорлар қабул қилади" номли машҳур мақоласида бу саволни чуқур ўрганиб чиқди. Бошқарув ахлоқий жиҳатдан нотўғри қарор қабул қилиш амалиётини таҳлил қилиш, Геллерманнинг сўзларига кўра, менежерларнинг нотўғри хатти -ҳаракатларининг тўртта асосий сабабини ажратиб кўрсатиш имконини беради.
1) бу фаолият ахлоқий ва ҳуқуқий меъёрлардан ташқарига чиқмаслигига, яъни, аслида ноқонуний ёки ахлоқсиз эмаслигига ишонч;
2) бу фаолият шахс ёки ташкилот манфаатларига мос келишига ва шахсдан бундай ҳаракатлар кутилаётганига ишонч;
3) берилган фаолият "хавфсиз" эканлигига ишонч, чунки у ҳеч қачон кашф қилинмайди ва нашр этилмайди;
4) ишонч, бу фаолият компанияга ёрдам бергани учун, компания унга хушмуомалалик билан муносабатда бўлади ва ҳатто у билан шуғулланадиган одамни ҳимоя қилади.
Бу ҳолатларда мумкин бўлган тавсиялар қуйидагича. Биринчи сабабга кўра, бу эрда энг ишончли қўлланма-бу таниқли принтсип: шубҳангиз бўлса, қилманг. Оммабоп афсоналардан фарқли ўлароқ, менежерларга таваккал қилгани учун эмас, қачон таваккал қилиш кераклигини билгани учун ҳақ тўланади. Бундан ташқари, даромадни кўпайтириш компания учун устувор вазифа эмас. Асосийси, компаниянинг омон қолишини таъминлаш. Ҳамма менежерлар ўз компанияларига талаб қилинганидан кўра кўпроқ нарсани бериб, таваккал қилишади. Лекин сиз ҳеч қачон унутмаслигингиз керакки, доимий равишда кўпроқ ёки яхшироқ, тезроқ ёки арзонроқ иш қилишни талаб қиладиган раҳбарлар сизни ваколатлардан ошиб кетганликда ёки огоҳлантиришларга эътибор бермасликда айблайдилар. Энг ақлли менежерлар "Қанча узоқ?" Деган саволга энг яхши жавоб беришини билишади. - уринмасликка ҳаракат қилинг. Иккинчи сабабга келсак, шуни таъкидлаш керакки, бундай ишонч кўпинча ташкилот манфаатларини чекланган тушуниш оқибатидир. Шуҳратпараст менежерлар бошқалардан ажралиб туриш учун хушёқишни жалб қилиш йўлларини излайдилар, шунинг учун улар рақобатчилардан кўра яхшироқ ишлашга ҳаракат қилишади. Аччиқ ҳақиқат шундаки, менежерлар кўпинча этик бўлмаган йўллар билан эришилган "катта" натижаларга кўра кўтарилади. Масалан, сиз таъмирлаш хизматига, ёки қайта ўқитишга ёки баъзи ресурсларни тежаш учун мижозларга хизмат кўрсатишни такомиллаштириш муаммосига эътибор бермаслигингиз ва бир мунча вақт ҳаммасини четлаб ўтишингиз мумкин. Бу одамлар яратган муаммолар ҳар доим ҳам улар билан боғлиқ эмас. Мумкин бўлган ноқонуний битимларни аниқлаш учун қўриқчи вазифасини директорлар кенгашига бўйсунувчи мустақил аудиторлик ташкилоти бажариши мумкин. Бу менежерлар ўз муваффақиятларига қандай эришгани ҳақида ёқимсиз, аммо ишонарли ҳисобот бериши мумкин. Бу компаниянинг ҳақиқий манфаатларига эришишга ёрдам беради, бу биринчи навбатда ҳалол хатти -ҳаракатларни ўз ичига олади. Менежерларнинг таваккал қилишга тайёр бўлишининг учинчи сабаби - улар бундан қутулиш мумкинлигига ишониш - ҳар доимгидек энг қийин. Ноқонуний хатти -ҳаракатларнинг кўп ҳолатлари умуман текширилмайди. Маълумки, виждоннинг ўзи ҳаммани тўхтатмайди. Номаълум витсе, хотиржамликни келтириб чиқаради. Табиий саволлар туғилади: ошкор қилиш қийин бўлган суиистеъмолликларни қандай тўхтатиш мумкин? уларни қандай очиш мумкин? Энг самарали тўхтатувчи - қўлга олинганлар учун жазони кучайтириш эмас, балки қўлга тушиш эҳтимолини ошириш.