Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ўзбекистон республикаси соғЛИҚни сақлаш вазирлиги тошкeнт тиббиёт акадeмияси

Ишбилармонлик мулоқотининг микроетикаси
Ҳамкорлик декларатсияси, шунингдек, микро даражадаги муносабатларнинг асосий тамойилларини, яъни харидорлари, эгалари (инвесторлари), ходимлари, этказиб берувчилари, рақобатчилари бўлган ташкилотларни таклиф қилади.
Шундай қилиб, ташкилотнинг мижозлар билан муносабатларида қуйидаги принтсиплар асосий бўлиши керак:
• ўз мижозларига ўз талабларига мувофиқ юқори сифатли товарлар ва хизматларни тақдим этиш;
• Бизнесимизнинг барча жабҳаларида улар билан ҳалол муомала қилиш, уларнинг эҳтиёжларини қондириш учун юқори даражада хизмат кўрсатиш;
• товарлар ва хизматлар мижозлар саломатлиги ва хавфсизлигини ва атроф -муҳитни сақлаб қолиши ёки яхшиланишини таъминлаш учун зарур саъй -ҳаракатларни амалга ошириш;
• маҳсулотни таклиф қилиш, сотиш ва реклама қилишда инсон қадр -қиммати ҳурмат қилинишини таъминлаш; мижозлар маданиятининг яхлитлигини ҳурмат қилиш.
Ташкилотнинг мулкдорлар (инвесторлар) билан муносабатлари қуйидаги принтсипларга асосланиши керак:
мулкдорлар ва инвесторлар учун капиталнинг адолатли ва рақобатбардош даромадлилигини кафолатлаш учун профессионал ва эҳтиёткор бошқарувни таъминлаш;
• мулкдорлар ва инвесторларга фақат қонун доирасида ва рақобат шартлари билан чекланган маълумотларга очиқ киришни таъминлаш;
• мулкдорлар ва инвесторларнинг активларини сақлаш, ҳимоя қилиш ва яхшилаш;
• уларнинг талаблари, таклифлари, қарорларига эътибор бериш.
Ташкилот ва ходимлар ўртасидаги муносабатларни қуйидаги тамойиллар асосида қуриш тавсия этилади:
• ходимларни иш ва иш ҳақи билан таъминлаш
• уларнинг турмуш даражасини ошириш;
• ходимларнинг саломатлиги ва инсон қадр -қимматига зарар этказмайдиган меҳнат шароитларини яратиш;
• ўз ходимлари билан муомала қилишда ҳалол бўлиш ва уларга фақат қонун доираси ва рақобат шартлари билан чекланган маълумотларга очиқ киришни таъминлаш;
• тинглаш ва иложи бўлса, ходимларнинг таклифларига жавоб бериш;
• низолар юзага келганда, меҳнат жамоаси билан очиқ музокараларда қатнашиш;
• жинси, ёши, ирқи ва диний эътиқодидан қатъи назар тенг ҳуқуқ ва имкониятлар; ҳар хил касбий даражадаги ишчиларни ўз бизнеслари доирасида, улар энг катта фойда келтириши мумкин бўлган соҳаларда рағбатлантириш;
• бахтсиз ҳодисалар ва касбий касалликларнинг олдини олиш мақсадида меҳнат муҳофазасини таъминлаш;
ишчиларни зарур кўникма ва кўникмаларни ривожлантиришга рағбатлантириш ва ёрдам бериш, кўпинча бизнес қарорларини қабул қилиш билан боғлиқ жиддий иш муаммоларига сезгир бўлиш ва ҳукуматлар, меҳнат бирлашмалари, бошқа хизматлар ва бир-бири билан ишчи кучини жойлаштириш масаласида ҳамкорлик қилиш.
Ишбилармонлик маданиятининг ўзига хос хусусиятларини ҳисобга олиш мақсадида 1997 йилда Россия ишбилармонлик маданияти миллий жамғармаси тадбиркорларни иш муносабатларининг тамойилларини тасдиқлашга чақирган "Россияда бизнес юритишнинг ўн икки тамойили" ҳужжатини ишлаб чиқди (2 -жадвал).

Бизнес тамойиллари
Пн\п	Гуруҳ номи тамойиллар	Профессионал шахслар гуруҳлари принтсипларининг таркиби
1	^Принтсиплар	1. Фойда энг муҳим, лекин шараф фойдани қадрлироқ. 2. Умумий ишда иштирокчиларни ҳурмат қилиш - бу улар билан муносабатларнинг асоси ва ўз -ўзини ҳурмат қилишдир. Ҳурмат ва ўз-ўзини ҳурмат қилиш бизнес мажбуриятларини бажариш орқали амалга оширилади. 3. Зўравонлик ва зўравонлик таҳдидларидан сақланинг бизнес мақсадларига эришиш усуллари.
2	^Принтсиплар	4. Ҳар доим ўз имкониятларингизга қараб бизнес қилинг. 5. Ишончни оқланг, бу тадбиркорликнинг асоси ва муваффақият калити. Ҳалол, малакали ва муносиб шерик сифатида обро ъқозонишга интилинг. Қандай бўлсангиз, шундай бўлинг энг яхши шеригингизни кўришни хоҳлайман. 6. Виждон билан рақобатлашинг. Иш билан боғлиқ низоларни судга берманг. Энг ишончли шерик - бу битимдан ҳам фойда кўрадиган киши.
3	Фуқаролик тамойиллари	7. Амалдаги қонунларга риоя қилинг ва қонуний ҳокимиятга итоат қилинг. 8. Ҳукумат ва қонун ижодкорлигига қонуний та`сири учун шу тамойилларга асосланган фикрдошлар билан бирлашинг. 9. Одамларга яхшилик қилинг, шахсий манфаат ва беҳуда ишлар учун эмас. У учун ажралмас жамоатчилик эътирофини талаб қилманг.
4	Ер фуқаролари тамойиллари	10. Бизнесни яратишда ва юритишда ҳеч бўлмаганда табиатга зарар этказманг.11. Жиноят ва корруптсияга қарши туришга куч топинг. Уларга ҳамма учун ночор бўлишга ёрдам беринг.12. Бошқа маданият вакилларига нисбатан бағрикенг бўлинг, еътиқод ва мамлакатлар. Улар биздан ёмон ёки яхшироқ эмас, улар бошқача.