Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ўзбекистон республикаси

Шакл устаси ѐрдамисиз шакл яратиш:
1. МБ ойнасида «Формы» (Шакллар) иловасини танлаш. 
2. «Создать» (Яратиш) тугмачасини босиш. 
3. «Новая форма» (Янги шакл) мулоқот ойнасида «Конструктор» бўлимини 
танлаш. 
4. Шакл яратиш учун асос бўладиган маълумотларни уз ичига олган 
жадваллар ва сўровлар номини танлаш. 
Шаклнинг 
ойнаси 
«Конструктор» 
ҳолатида экранга чиқарилади. 
Шакллар 
тузилмаси
. 
Ҳар 
қандай 
шаклнинг тузилмасини унинг бўлимлари 
ташкил этади. Бўлимлар ўз навбатида 
бошқарув элементларини ўз ичига олади. 
«Конструктор» ҳолатида шакл тузилмасини 

---

80 
кўриб чиққанда элементлар панели очилади. Унда сарлавҳа ва шаклни 
бошқариш элементларини яратиш ускуналари жойлашган бўлади (расм). 
Шакл тузилмасида учта бўлим аниқ кўриниб туради. Булар: 
шакл 
сарлавҳаси бўлими, маълумотлар соҳаси ва шаклга изоҳлар бериш бўлими
(расм). Маълумотлар соҳасига тегишли барча нарсалар бошқарув элементи 
бўлади. Бошқарув элементи остидаги фонли расм шакл ишчи майдонининг 
ўлчамини кўрсатади. 
Бошқарув элементлари озод ва боғланган майдонларга бўлинади. 
«Надпись» (Ёзув) бошқарув элементи озод майдондир. Унга киритилган матн 
айни пайтда шаклда қандай ѐзув кўриб чиқилишидан қатъи назар, ўзгаришсиз 
қолади. Ушбу бошқарув элементи устида, сўнгра шаклда сичқонча тугмачаси 
босилса, матн ѐзиш учун рамка пайдо бўлади. Унга керакли матнни киритиб, 
ENTER тугмачасини босиш керак. 
Жадвал майдонларидаги маълумотлар акс этадиган бошқарув элементлари 
боғланган майдон дейилади. Уларни яратиш учун ускуналар панелидаги 
«Поле» (Майдон) элементи ишлатилади.
Ҳисоботлар яратиш.
Ҳисоботлар кўп жиҳатдан шаклларга ўхшайди. Шунинг билан бирга 
шакллар ва ҳисоботлар орасида муҳим бир фарқ борки, у ҳам бўлса ҳисоботлар 
фақат маълумотларни чоп этишга мўлжалланганлигидадир. Уларда 
маълумотларни чиқариш учун бошқарув элементларига бўлган зарурат йўқ. 
Шунинг учун ҳисоботларда рўйхатлардан, рўйхатли майдонлардан ва бошқа 
айрим элементлардан воз кечиш мумкин. 
Ҳисоботлар учун Жадваллар ѐки Шакллар ҳолатини ўрнатиш мумкин 
эмас. Ҳисобот учун фақат «Конструктор» ва «Предварительный просмотр» 
(Олдиндан кўриш) ҳолатларини танлаш мумкин. 
Ҳисоботни яратиш учун МБнинг мулоқот 
ойнасида «Отчѐты» (Ҳисоботлар) иловасини 
танлаш ва «Создать» (Яратиш) тугмачасини 
босиш керак. Натижада «Новый отчѐт» (Янги 
ҳисобот) мулоқот ойнаси пайдо бўлади 
(расм). 
Унинг ѐрдамида ҳисоботларни уч хил 
усул билан яратиш мумкин. Булар: автоматик 
тарзда, ҳисоботлар устаси ѐрдамида ѐки 
қўлда, мустақил равишда.
Ҳисоботлар устаси барча қийин ишларни ўз зиммасига олиб, ҳисоботни 
тез яратиш имконини беради. Ҳисоботлар устаси чақирилгандан сўнг экранга 
чиқадиган мулоқот ойналарида сўраладиган зарур маълумотлар киритилади ва 
фойдаланувчининг жавоблари асосида ҳисобот яратилади.