Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ўзбекистон республикаси

3.8-расм. Ахборот муҳитининг таркиби 
Ахборотла
р манбаи 
Ички 
Ташқи 
Шахсий 
Матн 
Корхона 
Жамоа 
Хусусий 
Маълумотлар 
Тасвир 
Нутқ 

---

53 
Фойдаланувчи керакли ахборотларни олиш учун расмий (формал) ва 
норасмий ахборот тизимлари ѐрдамида унинг манбаига мурожат қилиши лозим. 
Ташқи манбага расмий тизим орқали кўриб борилади. Бу тизим ахборотларни 
рақам ва матнли маълумот (статистик ҳисоботлар, китоб, журнал, хабар ва 
ҳаказо) кўринишида тақдим этади. Ички манбага мурожат қилиш ахборот- 
коммуникация технологиялари компонентлари - компьютерлар, тизимли ва 
амалий дастурий таъминот ҳамда зарур ҳолларда коммуникация воситалари 
ѐрдамида амалга оширилади. Ички манбалар норасмий тизим воситасида 
маълумотлар базасидан сўровга жавоб тариқасида фойдаланувчини ахборот 
билан таъминлайди. Фойдаланувчи расмий ва норасмий тизимга суяниб 
ижтимоий фаолият, корхона ва ташкилот ишини тавсифловчи ахборотларни 
олади.
Анъанавий ахборот-коммуникация технологиялари ривожланиши икки 
анъанавий сегмент маълумот ва матндан ташқари, яна қўшимча иккита 
сегмент-тасвир ва нутқни қайта ишлашни таъминлайди.
Ахборот муҳити ахборотларни қайта ишлаш, қабул қилиш, ўтказиш ва 
қидириш қобилиятига кўра қисмларга бўлинади. Ўз навбатида, қайта ишлаш 
қобилияти инсоннинг ахборотларни қабул қилиш имкониятига кўра 
аниқланади. Айрим ҳолларда ахборот шакл, ҳажм ва ҳаказо белгилар бўйича 
таркиблаштиришни талаб қилади.
Қайд этиш лозимки, фойдаланувчи ахборот манбаига муҳтож бўлади. 
Чунки у ахборотларни уйғунлаштиришга қанча кўп вақт ва куч сарфласа, 
самарадорлик ҳам шунча кам бўлади. Фойдаланувчининг фаолият 
самарадорлигини ошириш учун ахборотларни интеграллаш жараѐнини турли 
йўллар билан амалга ошириш мумкин. Интеграллаш жараѐнининг даражасини 
белгилашни янги ахборот-коммуникация технологиялари ШК, МББТлар 
таъминлайди. Асосий урғу турли хилдаги ахборотларни қайта ишлаш 
имконини берадиган ва ўз ичига интеграллашган маълумотларни қайта ишлаш 
воситалари, маълумотлар базаларини бошқариш тизими, алоқа воситалари ва 
матнли процессорларни олувчи амалий дастурий таъминотга қаратилади.