|
Ўқув
мақсади
Методлар
Билим
Маъруза, намойиш, видеоусул, баҳс-мунозара,
ақлий ҳужум, кичик гуруҳларда ишлаш, иш ўйини,
ролли ўйин, муаммоли вазият, лойиҳалаш, давра
суҳбати
Кўникма
Лаборатория ишлари, амалий машқлар, тўрт
493
ва малака
поғонали метод, иш ўйини, ролли ўйин, муаммоли
вазият, лойиҳалаш, йўналтирувчи матн
Метод танлаш нафақат ўқув мақсадидан, балки ўқув материал
мазмунига ва бу фаннинг мураккаблигига боғлиқ. Бундан ташқари
методларни танлашда талабаларнинг сони, уларнинг ўқув имкониятлари,
таълимнинг давомийлиги, ўқув-моддий шароитлар ва ўқитувчининг
маҳоратига боғлиқ.
Таълим методларининг танлаш мезонлари
Усул
лар
Дидактик
вазифалар
Танлаш мезонлари
Таъли
м берувчи-
нинг
тажрибаси
Зарурий вақт
Модд
ий-техник
шароитлар
Та
йёрлан
ишга
Амал
га
оширишга
Блиц
ўйин
Харакатлар
кетма-кетлигини
тўғри ташкил
қилиш, мантиқий
фикрлаш,
ўрганаётган
предмети асосида
кўп, хилма-хил
маълумотлардан
кераклигини
танлаб олишни
ўргатиш,
умумлаштириш.
кў
п вақт
кўп
вақт талаб
этади.
тарқат
ма
материал-
лар талаб
этилади.
Асоси
й ва
ёрдамчи
саволларни
шаклланти-
риш
Қора
қути
Аниқ
муаммоли
вазиятни таҳлил
қилиш,
камчиликлар
сабабини йўл-
йўлакай аниқлаш.
кў
п вақт
кўп
вақт талаб
этади.
тарқат
ма
материал-
лар талаб
этилади.
Муам
мо
тарзидаги
саволлар,
топшириқ-
лар тузиш
494
Клас
тер
Бирон бир
мавзуни чуқур
ўрганиш, мавзуга
тааллуқли тушунча
ёки аниқ фикрни
эркин ҳамда очиқ
равишда кетма-
кетлик билан
узвий боғлаган
ҳолда тармоқлаш.
ма
ълум
бир
вақт
бироз
вақт талаб
этади.
алоҳи
да йўқ
Маълу
м тушунча
ва
маълумот-
ларни
моҳиятини
очиш учун
ўқувчиларн
и
йўналтириш
Синк
вейн
Ахборотни
қисқача баён
қилиш, мураккаб
ахборотни
синтезлаш,
ижодий ифодалаш.
ма
ълум
бир
вақт
бироз
вақт талаб
этади.
алоҳи
да йўқ
Ахбор
от ёки
бирон-бир
тушунчани
қисқа
баёнини
тузишни
билиш
Кичи
к
гуруҳлард
а ишлаш
Ўқув
материалини
ўрганиш, берилган
топшириқларни
бажаришга
қаратиш, бир-
биридан ўрганиш.
кў
п вақт
талаб
этмайд
и
кўп
вақт талаб
этилади
тарқат
ма
материал-
лар,
дидактик
воситалар
талаб
этилади.
Матер
иал-ни
мантиқан
тизимли,
муаммоли
баён этиш
Лой
иҳа
Белгиланган
мавзу бўйича
ахборот йиғиш,
тадқиқот ўтказиш,
режа тузиш ва
амалга ошириш
ишларини олиб
бориш
кў
п вақт
кўп
вақт талаб
этилади
алоҳи
да йўқ
Топши
риқларни
тўғри
ифодалаш,
машғулотни
бошқариш
Буме
ранг
Адабиётлар,
матнлар билан
ишлаш,
ўрганилган
материални ёдида
сақлаб қолиш,
жу
да кўп
вақт
анчаг
ина вақт
талаб
этилади
тарқат
ма
материал-
лар талаб
Махсу
с тайёргар-
лик
495
сўзлаб бера олиш,
фикрни
эркинҳолда баён
эта олиш.
этилади.
Резю
ме
Мураккаб,
муаммо
характеридаги
мавзуларни
ўрганиш, ижобий
ва салбий
томонлари,
афзаллик ва
камчиликларини
белгилаш.
ма
ълум
бир
вақт
бироз
вақт талаб
этади.
алоҳи
да йўқ
Мавзу
ларни
афзаллик
ва
камчилик-
ларини
топишни
билиш
Хулоса
Тиббий биологик фанларини ўқитиш жараёнида янги педагогик
технологияларни жорий этиш таълим самарадорлигини ошириш орқали
касбий тайёргарлиги юқори даражада бўлган рақобатбардошлик
талабларига жавоб берадиган ёш мутахассис кадрларни тайёрлаш учун
замин яратади.
Олиб
борилган
кузатишларнинг
кўрсатишича,
реал
ўқув
имкониятларини ўрганишда қуйидаги шартларни аниқлаштириш керак
бўлади: талабаларнинг мустақил фаолиятга тайёргарлиги (ўқув ишларини
режалаштириш, машғулот мақсади ва вазифаларини тўлиқ белгилаб олиш
кўникмаси, ўз-ўзини назорат, тескари алоқа ўрнатиш ва қўшимча дидактик
жараённи қуриш); талабаларнинг ижодий фаолиятга тайёргарлиги
(фикрлаш мустақиллиги, ўқув материалларидаги асосий ғояни илғаб олиш
кўникмаси, топшириқ шартларини белгилаш ва уни ечиш методларини
мустақил топиш кўникмаси); ўқишга муносабати ва бошқалар.
Умуман олганда, машғулот жараёнида қўлланиладиган ҳар бир
интерфаол технология таълим самарадорлигини оширишга хизмат қилади.
Таълим жараёнида ўқув ҳамкорлиги технологиясидан фойдаланилганда
ўқувчи-талабалар бир-бирларига бўлган ҳурмат, гуруҳдошларини фикрини
тинглаш, ҳамкорлик қилиш, мустақил ва ижодий фикрлашга ўргатади,
уларнинг фаоллигини оширади, мавзу бўйича олган барча билимларни
умумлаштиришга ва таҳлил қилишга ёрдам беради.
496
УМУМИЙ ГИГИЕНА ВА ЭКОЛОГИЯ ФАНИНИ ЎҚИТИШДА
ЛОЙИҲАЛАШТИРИШ УСУЛИНИ ҚЎЛЛАШ САМАРАСИ
Садуллаева Х.А.
Тошкент тиббиёт академияси,
xosiyat.sadullaeva@tma.uz
Таълим тизимида фанларни ўзлаштиришда янги педагогик
технологияларни қўллаш талабаларнинг мустақил фикрлаши, ижодий
изланиши, ташаббускорлик қобилиятларини ва нотиқлик хусуятларини
ривожланишига имкон беради. Замонавий технологияларни қўлланилган
машғулотлар эгалланаётган билимларни талабалар томонидан ўзлари
қидириб топишлари, мустақил ўрганишлари, уларни таҳлил қилишлари, ўз
билимларни баҳолашлари, тўғри хулосалар чиқаришга қаратилгандир
[1,2]. Олий тиббий таълим муассасаларда умумий амалиёт шифокорларини
тайёрлашда гигиена фанини лойиҳа асосида ўқитиш технологиясини
қўллаш талабаларни берилган муаммо бўйича вазиятни ўрганиш, унинг
усули ва воситаларини танлашга бажарилиши керак бўлган ҳаракатларни
режалаштиришга, муаммо бўйича ахборотларни излашга, лойиҳанинг
тақдимоти ва ҳимоясини ҳамда янги муаммоларни башорат этишга
ундайди [3,4]. Мисол тариқасида келтирсак, “Юқумли бўлмаган
касалликлар профилактикасининг гигиеник жиҳатлари” мавзуси бўйича
лойиҳа тузилади. Режалаштирилаётган ўқув натижалар: Энг муҳим
юқумли бўлмаган касалликларнинг профилактикасида асосий мезонларни
ўзлаштириш; мазкур касалликнинг тарқалишидаги хусусиятларни
ажратиш, унинг этиологияси, патогенезини ўрганиш; беморларда мазкур
касалликнинг кечишининг ўзига хос клиник жиҳатларини аниқлаш; ҳар
бир бир бемор учун ушбу касалликнинг келиб чиқишида аҳамият касб
этган хавфли гигиеник омилларни ажратиш, мазкур касалликнинг
бирламчи, иккиламчи ва учламчи профилактикасига ёндошишни ўрганиш;
лойиҳалаш фаолиятининг кўникмаларини эгаллаш, муаммони таҳлил
қилиш ва ушбу муаммони ечиш учун усул ва воситаларни асосланган
ҳолда танлаш; ахборотни излаш, уни тузилишини аниқлаш ва таҳлил
қилиш, асосийсини ажратиш; ишни ҳисобот-ахборот ҳужжати шаклида
тақдим этиш; презентацион ва коммуникатив кўникмаларни эгаллашдир.
Лойиҳани муваффақиятли бажариши учун талабалар эга бўлиши керак
бўлган дастлабки билимлар ва кўникмалар: юқумли бўлмаган
касалликларнинг дунё миқёсида ва Ўзбекистон республикасида
тарқалганлигида долзарб муаммоларни; энг кўп тарқалган юқумли
бўлмаган касалликларнинг этиологияси, патогенези, клиник кечиши ва
даволашнинг умумий принципларини; касалликларнинг профилактикасида
умумий принципларни билиши; касалликнинг бирламчи, иккиламчи ва
497
учламчи профилактикаси ҳақида тушунчага эга бўлиши; энг кўп тарқалган
юқумли бўлмаган касалликларнинг келиб чиқишида хавфли гигиеник
омилларни; ахборот манбалари билан ишлаш кўникмаларини ва
ҳамкорликда ишлашни; мазкур касалликни пайдо бўлиши ёки
ривожланишига сабаб бўлган гигиеник хавфли омилларни аниқлаш
мақсадида беморлар билан ишлашни билиши; касалликларнинг бирламчи,
иккиламчи ва учламчи профилактикаси бўйича асосланган тавсиялар
тузиш кўникмаларига; ўтказилган иш натижалари бўйича илмий доклад
тарзида умумлаштириш кўникмаларига; илмий-амалий анжуманда иш
натижалари бўйича презентация ўтказиш кўникмаларига эга бўлиши
лозим. Л ойиҳа қисқа муддатли тавсифга эга бўлади. Лойиҳа устида
Do'stlaringiz bilan baham: |
