225
маблағлар таркибига баланс актив қисми иккинчи бўлимининг
қуйидагилари киради:
1. пул маблағлари;
2. дебиторлик қарзлари.
Жорий ликвид маблағлар корхонага бирламчи тўловларни
амалга оширишда керак бўлади. Улар юқори ликвидликка
эгалигидан, корхонада ушбу маблағлар ҳам меъёр даражасида
бўлиши керак. Зеро, кредит
инспектори мижозни кредитга
лаёқатлилигини таҳлил қилишда ушбу кўрсаткичларга алоҳида
аҳамият беради.
Ўзбекистонда ликвид маблағлар қуйидаги тартибда бўлинади:
А) осон ишлатиладиган талаблар;
Б) пул маблағлари;
В) осон амалга ошириладиган талаблар.
Ликвид маблағларни бундай 2га бўлишдан мақсад, қоплаш ва
ликвидлик коэффициентларини ҳисоблаш осон бўлади.
Қоплаш коэффициенти қуйидагича ҳисобланади,
Қисқа муддатли ликвид маблағлар
Қоплаш коэффициенти = --------------------------------------------------
-- (8.1)
Қисқа муддатли мажбуриятлар
Қоплаш коэффициенти шуни ифодалайдики,
яъни у кредитлаш
чегарасини кўрсатади ва мижознинг ҳамма айланма воситаларининг
қарзни олишга етарлилигини кўрсатади. Бу кўрсаткич 2 ва ундан
226
юқори бўлса, мижоз кредитга лаёқатлидир. Агар 0,5 дан кам бўлса,
кредитлаш фойдасиз бўлиб, мижоз кредитга лаёқатсиз ҳисобланади.
8.1-масала. Қуйидаги маълумотлар
асосида акциядорлик
жамиятининг узоқ муддатли банк кредити олиш учун кредитга
лаёқатлилик кўрсаткичларидан қоплаш коэффициентини ҳисобланг:
Асосий воситалар қолдиқ қиймати 365177 минг сўм
Товар моддий захиралари ва харажатлари 10648513 минг сўм
Дебиторлик қарзлари 437802 минг сўм
Пул маблағлари 1816 минг сўм
Узоқ муддатли мажбуриятлар 344405 минг сўм
Жорий мажбуриятлар 10713111 минг сўм
Ечилиши: Корхонанинг кредитга лаёқатлилик кўрсаткичларидан
қоплаш коэффициенти қуйидаги формула билан ечилади.
Қоплаш
коэффициенти=
.
035
,
1
10713111
11088131
ар
мажбуриятл
жорий
маблаглари
ликвид
муддатли
Киска
Жавоб: 1,035
Ликвидлик коэффициенти қуйидагича аниқланади:
Пул маблағлари + осон амалга ошириладиган талаблар
Лик. коэф. = ------------------------------------------------------------------------------ (8.2)
Қисқа муддатли мажбуриятлар
Ликвидлик коэффициенти
мижознинг айланма капитали
структурасини баҳолаш асосида яқин келажакда банкдан олган
кредитларини оператив (тезкорлик) ва ўз вақтида тўлай олиш
227
қобилияти ҳисобланади. Ликвидлик коэффициенти 1,5 ва ундан
юқори бўлса, корхона юқори кредитга лаёқатлилик
даражасига
эришган бўлади.
8.2 - масала. Қуйидаги маълумотлар асосида акциядорлик
жамиятининг узоқ муддатли банк кредити олиш учун кредитга
лаёқатлилик кўрсаткичларидан ликвидлик коэффициентини
ҳисобланг:
Асосий воситалар қолдиқ қиймати 365177 минг сўм
Товар моддий захиралари ва харажатлари 10648513 минг сўм
Дебиторлик қарзлари 437802 минг сўм
Пул маблағлари 1816 минг сўм
Узоқ муддатли мажбуриятлар 344405 минг сўм
Жорий мажбуриятлар 10713111 минг сўм
Ечилиши: Корхонанинг кредитга лаёқатлилик кўрсаткичларидан
ликвидлилик коэффициенти қуйидаги формула билан ечилади.
Ликвидлилик
коэффиценти=
04
,
0
10713111
439618
)
(
Do'stlaringiz bilan baham: