Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университети

 
 
Ўқув материаллари
1.Маърузалар матни 
2.Семинар ишланмалари 
3.Мустақил таълим машғулотлари 
4.Глоссарий
Иловалар 
1.Намунавий дастур
2.Ишчи фан дастури  
3.Тарқатма материаллар
4.Тестлар
5.Баҳолаш мезонлари
6.Бошқа материаллар

---

3
МАЪРУЗА МАТНИ 
1-МАВЗУ:
ЎЗБЕКИСТОН МИЛЛИЙ ТАРАҚҚИЁТИНИНГ ЯНГИ 
БОСҚИЧИДА ФУҚАРОЛИК ЖАМИЯТИНИНГ ШАКЛЛАНИШИ ВА 
РИВОЖЛАНИШИ
 
РЕЖА: 
1. Ўзбекистон миллий тараққиѐти янги босқичида Фуқаролик 
жамияти шаклланиши ва ривожланиши 
2. Фуқаролик жамияти фанининг тушунчалари, қонуниятлари ва 
бошқа ижтимоий-гуманитар фанлар билан ўзаро боғлиқлиги.
3. Фуқаролик жамияти - тараққиѐтнинг юқори босқичи.
1. Ўзбекистон миллий тараққиѐти янги босқичида ФЖ шаклланиши ва 
ривожланиши.  
Мустақилликка эришганимиздан кейин бозор иқтисодиѐтига асосланган 
мустақил демократик давлат барпо этиш, инсон манфаатлари, ҳуқуқ ва 
эркинликлари, қонун устуворлиги ҳамда мамлакатимиз барча фуқаролари 
учун қонун олдида тенглик таъминланадиган фуқаролик жамиятини 
шакллантириш стратегик мақсад сифатида белгиланган.
Фуқаролик жамияти тушунчаси – кишилик жамиятининг асрлар 
мобайнида шаклланган тафаккур маҳсули бўлиб инсон ҳуқуқлари ва 
эркинликларининг ҳолати билан белгиланади. Фуқаролик жамиятининг 
пойдеворини яратиш ва уни амалда шакллантириш учун аввало у ҳақдаги 
ғоялар генезисини,асосларини билиш лозим. Фуқаролик жамияти маълум 
асослар (иқтисодий, ижтимоий-сиѐсий, ҳуқуқий, маънавий) яратилгандагина 
шаклланиши мумкин. Булар қуйдагилардан иборат:
иқтисодий асос - шахс ва жамият манфаатларининг умумийлигига 
асосланган мулк шаклларининг хилма-хиллиги, иқтисодий плюрализм, кўп 
укладлилик, эркин бозор муносабатлари. Қайсики жамиятда унинг ҳар бир 
аъзоси, қандайдир мулкка эга бўлиши, ўз хоҳиши билан тасарруф этиш, 
сарфлаш ҳуқуқига эга бўлиши, хусусий мулк дахлсизлиги, давлат томонидан 
кафолатланган тадбиркорлик, мехнат ва истеъмол фаолияти эркинлигининг 
таъминланганлиги.
ижтимоий-сиѐсий асос – мустақил давлатларнинг ташкил топиши, 
иқтисодий ва сиѐсий ҳокимиятнинг ажратилиши. Инсонларнинг ўз 
мақсадларини 
ҳимоя 
қилиш 
мақсадида 
маълум 
ташкилотларга 
бирлашиши,Ҳокимиятлар турли-туман марказлар, ташкилотлар, сиѐсий 
институтлар қўлида жамланган бўлса, улар бир-бирини чеклайди ва 
мувозанатга солиб туради. Сиѐсий плюрализм, давлат ҳокимияти 
функцияларининг секин-аста фуқаролик жамияти институтларига бериб 
борилиши. ―Кучли давлатдан – кучли жамият сари тамойилининг намоѐн 
бўлиши. Президент И.А. Каримов таъкидлаганидек, ―Фуқаролик жамияти 
қуриш бир қанча ваколатли вазифаларни давлатдан маҳаллий ҳокимият 

---

4
органларига, жамоат тузилмаларига ва фуқароларнинг ўзини ўзи бошқариш 
органларига босқичма-босқич топширишни кўзда тутади
1
.
ҳуқуқий асоси – инсон учун аҳамиятли бўлган озодлик, тенглик, адолат 
қадриятларининг қарор топиши юридик тенгликнинг таъминланиши ва уларга 
ҳуқуқ ва эркинликлар бериш орқали қонун йўли билан тан олиниши. ―Қонун 
ҳукумрон бўлган жойда эркинлик ҳам бўлади (А.Темур). ―Адолат - қонун 
устуворлигида тамойилининг амал қилиниши. ...―Фуқаролар билан давлат 
ўзаро ҳуқуқлар ва бурчлар орқали узвий боғлиқдирлар. Фуқароларнинг 
ҳуқуқлари ва эркинликлари дахлсиз бўлиб,ҳеч ким уларни суднинг қарорисиз 
маҳрум этиши ѐки чеклаши мумкин эмас.Айни вақтда фуқароларнинг ўз ҳуқуқ 
ва эркинликларини амалга оширишлари бшқа фуқароларнинг,давлат ва 
жамиятнинг қонуний манфаатларига зид бўлмаслиги лозим
2
.