Ўзбекистон Республикаси олий ва ўртa махсус таълим вазирлиги Заҳириддин Муҳаммад Бобур номидаги Андижон давлат университети

8. Тарбия натижаларини хисобга олиш.
Бола хулқи ва унинг хатги-ҳаракатларида намоён бўлувчи салбий
таъсир натижаларининг доимий назоратини амалга ошириш.
Бунинг учун қуйидаги усуллардан фойдаланиш мумкин:
а) ҳайрон колдириш усули;
б) ҳазил - мутойиба усули;
в) бола кобилиятига таяниш усули;
г) ўзаро бир-бирини тўғри тушуниш усули;
д) ўз муносабатини билдириш усули;
е) педагог ўз айбини тан олиши усули;
г) тарбия натижаларини ҳисобга олиш.
Маълумки, тарбия натижалари ўзида педагогик оқибатларни акс еттирган ва ўқувчилар хулқидаги тарбиячи учун зарур бўлган ўзгаришларда, уларнинг ўқиш ва меҳнатга бўлган муносабатларида ўз ифодасини топган.
Тарбия фаолияти натижаларининг самарадорлиги анча мураккаб масалалардан ҳисобланади.
Тарбия натижалари ҳеч қачон ўтказилган турли тадбирларнинг миқдори ва унга жалб этилган ўқувчилар сони билан ўлчанмайди. Ўқувчиларнинг тарбияланганлик даражаси тарбиявий ишларни баҳолашда энг муҳимдир.
У ҳолда, ўқувчининг тарбияланганлик даражасини белгиловчи асосий кўрсаткичи унинг ҳаракати, фаолияти, муносабати деб айтиш мумкинми?
Ўқувчиларнинг тарбияланганлик даражаси қандай кўрсаткичлардан иборат? Уни аниқлаш учун қуйидаги кўрсаткичларни асос қилиб олиш мумкин.
1. Ўқувчиларнинг ғоявий-сиёсий тайёргарлига, мамлакатимю
сиёсатига, унинг ютуқларига, унинг- халқаро миқёсидаги ўрнига қюиқиши,
жаминт ҳуқуқий нормаларни билиши ва амал қилиши.
2. Мактаб ёшлар иттифоки фаолияти ва уларшнг жамият ишларидаги фаол иштироки.
3. Ўқувчиларнинг ўқишга муносабати, ўқув машғулотларига қизиқиш
даражаси, фанга киритилганлиги ва ҳ. к.
4. Меҳнат фаолиятига муносабати, меҳнат топшириқларини бажариш
сифати, ижтимоий фойдали меҳнатда фаол шптироки, жамият мулкига
муносабат.
5. Ўқувчиларнинг бир-бирига муносабати, дўстлик, ўртоқлик, инсонпарварлик, ўзаро ёрдам ҳиссининг шаклланганлиги, синфдаги ўртоқларига, мактаб ўқувчиларига, кичикларга муносабати.
6. Ўқувчиларнинг мактабдан, назоратдан ташқарвдаги юриш-туриши,
хушмуомалалиги, маданий хулқи, муносабат ва муомаласи.
7. Умумий эстетик маданияти, бадиий, ижодий ривожланганлиги.
8. Умумий педагогик тайёргарлик, сифат тизими билан тугалланиши.
Демак, бунинг учун тарбиячи педагогик таъсирни амалга оширшпда
натижаларни олдиндан лойиҳалаштиришга алоҳида эътибор бериши керак.