Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги заҳириддин муҳаммад бобур номидаги

 
 
 
Вилоят ер фондининг тузилиши (2017 йил) 
 
Шундaн минг гa 
№ 
Tumанлар 
У
м
ум
и
й
м
aй
д
он
и
м
и
н
г.
гa
Қ
и
ш
л
о
қ
хўж
aл
и
ги
гa
яро
қ
л
и
б
ўл
гa
н
ж
aм
и
е
р 
м
aй
д
он
и
м
и
н
г.
Г
a 
Ҳ
aй
д
aл
aд
и
гa
н
ерл
aр
Я
й
л
ов
л
aр
М
ев
a,
уз
ум
в
a 
к
ўп
й
и
л
л
и
к
э
к
и
н
л
aр
A
ҳ
ол
и
т
ом
ор
қ
a 
ерл
aри
Е
р 
ф
он
д
и
д
aн
ф
ой
д
aл
aн
и
ш
к
оэ
ф
ф
и
тс
и
эн
ти
, 
%
1 
Деҳқонобод 
395.7 
339.0 
44.6 
191,2 
0.75 
4.9 
85.6 
2 
Касби 
73.5 
70.9 
43.8 
4.5 
2.2 
4.9 
96.4 
3 
Китоб 
174.2 
108.7 
21.7 
72.1 
6.6 
5.9 
62.4 
4 
Косон 
187.2 
183.3 
73.1 
65.6 
2.4 
8.6 
97.9 
5 
Миришкор 
312.5 
306.7 
54.8 
218.8 
1.2 
4.4 
98.1 
6 
Муборак 
307 
281.9 
33.3 
216.1 
0.8 
2.3 
91.8 
7 
Нишон 
211.1 
177.7 
50.8 
100 
1.9 
2.8 
84.1 
8 
Чироқчи 
283.7 
278.9 
121.3 
107.3 
2.7 
16.2 
98.3 
9 
Шаҳрисабз 
166.7 
104.3 
24.6 
73.1 
4.4 
4.8 
62.5 
10 
Қамаши 
245.7 
157.0 
62.6 
113.4 
1.8 
6.2 
63.9 
11 
Қарши 
91.7 
85.8 
44.0 
18.7 
2.6 
5.5 
93.5 
12 
Ғузор 
265.2 
250.7 
61.7 
168.8 
0.8 
4.0 
94.8 
13 
Яккабоғ 
134.9 
116.1 
39.1 
54.1 
4.9 
5.5 
86.1 
14 
Қарши шаҳри 
7.5 
1.3 
0.1 
0.01 
0.02 
1.6 
17.3 
Вилоят бўйича: 
2856.8 
2461.7 
677.3 
1315.2 32.8 
73.8 
86.1 
Жадвал вилоят ер ресурслaри бошқaрмaси маълумотлари асосида муаллиф томонидан 
тузилган. 
Деҳқончиликни ривожлантиришда қишлоқ-хўжалик экинлари ҳам анча катта 
майдонларда мойли экинлар ривожлантриш билан бирга,лалмикор ерларнинг табиий 
имкониятларидан етарлича фойдаланилмоқда. Чироқчи, Қамаши ва бошқа туманларнинг 
лалмикор ерларидан йил давомида икки марта ҳосил олиш имкониятлари мавжудлигини 
тажрибалар яққол кўрсатади. Ғалла экинлари йиғиштирилиб, ерларга яхши ишлов 

---

340 
берилгач полиз экинларини экиш ва юқори ҳосил олиш мумкин. Шунингдек, лалмикор 
ерларда чорвачилик озуқа базасини яхшилаш учун катта табиий имкониятлар мавжуд. 
Лалмикр деҳқончиликнинг намлик таъминланган зонасида озуқа экинларидан анча юқори 
ҳосил олиш мумкин. 
Бу албатта вилоятнинг географик жиҳатидан жойлашувига боғлиқ бўлиб, унинг 
катта қисмини тоғ ва тоғолди ҳудудлари ташкил қилади. Тоғ-чалачўл ландшафтлари 
келажакда саноат, боғдорчилик, узумчилик, ғаллачилик ва чорвачиликни янада 
ривожлантириш учун қулай табиий имкониятларга эга. Бу ерда шунингдек, лалмикор 
ерлар 
майдонини 
кенгайтириш, 
полизчилик, 
ипакчилик 
ва 
асаларичиликни 
ривожлантириш имкониятлари хам мавжуд. 
Қашқадарё вилоятида кейинги йилларда саноатнинг ривожлана бориши ўз 
навбатида қишлоқ ва шаҳар ҳудудларида янги саноат корхоналарини қурилишига ҳамда 
улар учун ер танлаш ва ер ажратиш ишларининг ташкил этишда жойлардаги аҳоли 
бевосита иштирок этмоқда. Вилоятда аҳоли сонини, яъни оилалар сонини ошиб бориши 
йилига 50 минг янги турар жойлар қуриш ва кенгайтиришга сабаб бўлмоқда. Қашқадарё 
вилояти ер фондининг тақсимланишида юз берган ўзгаришларни таҳлил қилиш 
натижалари қуйидаги хулосаларга келиш имкониятини беради: 
– aсосий ишлаб чиқариш фондлари сифатида, Қашқадарё вилояти ер фондининг 
97,6 фоизидан бошқача сўз билан айтганда, қишлоқ ва ўрмон хўжалиги ерлари вилоятда 
мавжуд ерларнинг асосий қисми ҳисобланади. Бу вилоят қишлоқ хўжалик салоҳиятининг 
юқорилигидан ва географик жиҳатдан жойлашувининг ўзига хослигидан далолат беради; 
– мустақиллик йилларида вилоят ер фондининг умумий ҳажми сезиларли даражада 
ўзгармаган бўлсада, унинг таркибида бир мунча ўзгаришлар юз берди. Бу қисқариш ўрмон 
хўжалиги аҳоли пунктлари, саноат, транспорт, мудофаа ва бошқа мақсадлар учун 
белгиланган ерларнинг ҳам мутлоқ, ҳам нисбий миқдорда ўсганлиги билан боғлиқ. 
Хусусан, мазкур давр мобайнида ўрмон хўжалиги ерлари 23,6 минг гектарга ёки 9,0 
фоизидан ошиқ ерлар; 
– қишлоқ хўжалиги ерларининг жами ер майдонидаги улуши туманлар бўйича бир 
– биридан сезиларли даражада фарқ қилади (Китоб туманида 62.4 %, Шаҳрисабз тумани 
62,5 % дан (бу кўрсаткич 17,1 % бўлган Қарши шаҳри бундан муcтасно) Миришкор ва 
Муборак туманларида 98,6 %гача). Бундай тафовутнинг мавжудлиги маъмурий ҳудудий 
бирликларининг 
урбонизациялашганлик 
ва 
ўрмон 
хўжалиги 
ерлари 
билан 
таъминланганлик даражаси билан боғлиқ. 
Шундай 
қилиб 
инсон 
фаолияти 
туфайли 
вужудга 
келган 
антропоген 
ландшафтлардан оқилона фойдаланиш, иқтисодий самарадорлигини оширишни ташкил 
этишда компонентларнинг табиий хусусиятларини ва уларнинг антропоген омиллар 
таъсири остида ўзгариш шароитларини ўрганиш асосида ландшафт мониторингини 
ташкил этиш ва географик-экологик башоратларни ишлаб чиқиш муҳим аҳамиятга эга.