Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги заҳириддин муҳаммад бобур номидаги

1-jadval.
MOD eksport va importi hajmida homashyo va tayyor mahsulotlar ulushi (%) 
Homashyo mahsulotlar 
Tayyor mahsulotlar 
Eksport 
Import 
Eksport 
Import 
Mamlakatlar 
1995 
2013 
1995 
2013 
1995 
2013 
1995 
2013 
Qozog'iston 
61,8 
90,2 
39,6 
21,0 
38,1 
9,7 
59,1 
78,2 
Qirg'iziston 
63,7 
55,8 
59,4 
42,0 
35,4 
43,6 
40,5 
57,9 
Tojikiston 
84,8 
80,7 
53,2 
41,4 
15,1 
11,9 
45,9 
56,3 
Turkmaniston 
93,0 
94,7 
32,4 
11,2 
6,7 
5,2 
65,9 
85,4 
O'zbekiston 
92,7 
60,4 
26,2 
23,1 
7,2 
39,4 
72,2 
73,9 
Manba: UNCTAD statistikasi, 2014. 
 
1-jadval ma’lumotlaridan ko’rinadiki, MOD tashqi savdo aylanmasi tarkibida homashyo 
va tayyor mahsulotlar ulushi 1995-2013-yillar mobaynida sezilarli o’zgarishlar kuzatiladi. 
Eksport hajmida Qozog’iston hamda Turkmaniston Respublikalarida homashyo hajmi (neft va 
gaz) nafaqat saqlanib qolgan balki o’sganligini ko’rish mumkin. Ayniqsa Qozog’istonda mazkur 
ko’rsatkich 2013-yilga kelib 90,2 % ni tashkil qilganligini keyingi yillarda respublikada 
yangidan-yangi tabiiy boyliklarni o’zlashtirilayoganligi bilan izohlash mumkin. Mahsulotlar 
eksoportida tayyor mahsulotlarning ulushini O’zbekiston hamda Qirg’iziston Rspublikalarida 
ortganligini ko’rish mumkin. Bunga asosiy sabablar sirasiga ishlab chiqarishda xorijiy 
investitsiyalarning iqtisodiyotni diversifikatsiyasi, xususiy tadbirkorlikning keng rivojlanishi va 
eng muhimi mahalliylashtirish dasturi( O’zbekistonda) kuchli ta’sir etdi. 
MOD tashqi savdo aloqalar geografiyasi shuni ko’rsatadiki, keying yillarda Xitoy, 
Turkiya, Koreya Respublikalari bilan integratsiyalashuv va savdo sotiqning ortishi kuzatilmoqda. 
Jumladan, Tojikiston Respublikasi eksporti hajmida Turkiya 36,9 % ni tashkil etgan bo’lsa, 
import hajmida Xitoy yetakchilik qilgan(41,5 %). Import mahsulotlar ulushini Xitoy davlati 
bilan yuqoriligi Qirg’iziston Respublikasida ham kuzatiladi. Xitoyning Markaziy Osiyo 
davlatlari bilan savdo aloqalarining rivojlanishi, O’zbekiston va Turkmaniston eksport hajmida 
mazkur davlatni ulushi yuqori ekanligidan ham ko’rinadi.
Globallashuv sharoitida mintaqa mamlakatlarning iqtisodiy jihatdan rivojlanishi 
to'g'ridan-to'g'ri xorijiy investitsiyalar ayniqsa muhim. Makroiqtisodiy jihatlar MORda 
investitsiya orqali rivojlanish uchun ulkan imkoniyatlar savdo va xorijiy investitsiyalarni 
integratsiyalashuvi vositasida amalga oshirilishini ko’rsatadi. Iqtisodiy integratsiyaning shart-
sharoitlari sifatida integratsiyada qatnashayotgan Markaziy Osiyo mamlakatlari bozorining 
rivojlanish darajasini solishtirish, ularning geografik yaqinligi, ular orasida tugan 
muammolarning umumiyligi, bozor islohotlarini tezlashririshga intilish, integratsion 
jarayonlardan chetda qolmaslik kabi xususiyatlar ularni umumiy maqsad yo’lida birlashtirib 
turadi. Suning uchu mintaqa mamlakatlari mavjud imkoniyatlardan oqilona va samarali 
foydalanishlari lozim.