Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги заҳириддин муҳаммад бобур номидаги

Pestitsidlar jahon miqyosida qabul qilingan umumlashgan nom bo‘lib, 
pesti-
 
zaharli 
cido-
o‘ldiraman, yoki zahri-qotil ma’nosini anglatadi. Pestitsidlar 
guruhidagi kimyoviy moddalar o‘simlik zararkunandalarini yo‘qotish hamda 
yovvoyi o‘tlarga qarshi kurashish uchun qo‘llaniladigan vositalar sifatida ishlab 
chiqariladi. 
O’simlikka kirgan pestidsidlar o’simlik organizmida ma’lum bir metabolizmga 
(o’zgarishga) uchraydi. O’zgarish tezligi 7 kundan 20 kungacha davom etishi mumkin. Bu 
o’zgarish yosh o’simliklarda tezroq kechadi, ularda kechadigan jarayonlar yuqori fiziologik 
faollikka ega bo’ladi, shu sababli ular pestidsidlar bilan tezroq ta’sirlanib, ularni faolligini 
kamaytiradi. Metabolizm jarayonining tezligiga ko’ra pestitsidlarning o’simlikda saqlanish 
muddati, ya’ni himoya qilish vaqti aniqlanadi. Sekin metabolizmga uchraydigan pestitsidlar 
o’simlikda uzoqroq saqlanishi ularning zaxarli qoldiqlari o’simlik mahsulotlariga o’tish xavfini 
oshiradi.[1] 
Peroksidaza fermenti hayvon va o’simliklarda keng tarqalgan. Ferment tuzilishiga ko’ra gem 
saqlovchi glikoproteinlardan iborat bo’lib, tarkibida 300 ta aminokislota qoldig’idan iborat 
polipeptid zanjirini, gem va uglevodlarni saqlaydi. Peroksidaza nafas olishning qo’shimcha 
fermenti hisoblanadi. Ular oksidlanish jarayonida hosil bo’lgan zaharli modda H
2
O
2
(vodorod 
peroksid)ni yig’ilishiga yo’l qo’ymaydi ya’ni ferment peroksidaza substrat vodorodini 
gidroperoksidga ko’chirish funksiyasini bajaradi. Peroksidaza fermentining faolligini aniqlash 
uchun vodorod peroksidning oksidlanishi sharoitida rangli mahsulotlar hosil bo’lishi 
kuzatiluvchi anorganik va organik moddalardan foydalaniladi.[2] 
Ushbu tadqiqot ishida qishloq xo\jaligida qo’llanilayotgan pestitsidlardan Karache super, 
peroksidaza fermentining substrati sifatida esa 0-dianizidin va kaliy ferrosianid tanlab olingan 
bo’lib, peroksidaza tavsifidagi oksidlanish mahsulotlarining yutilish maksimum qiymati 460 va 
420 nm ga teng deb hisoblanadi. 
Pestidsidlar ta’siridan o’simlikning tanasidagi fiziologik jarayonlar (fotosintez va nafas olish 
intensivligi azot va karbonsuvlar almashinuvi va boshqalar) buziladi. O’simliklarni 
fosfororganik pestidsidlar (metilmerkaptofos) bilan ishlash ko’pgina oksidlovchi fermentlar 
faolligining o’zgarishiga sababchi bo’ladi. Degidraza va peroksidaza fermentlarning faolligi 
bilan birga askorbinaza va polifenoloksidaza fermentlarning faolligi kamayadi. [4] 
Hujayra fermentlari (bular biologik katalizatorlar ham deb yuritiladi) pestitsidlar ta’siriga 
juda sezgir bo’ladi. Pestidsidlarning fermentlarning feronlari bilan to’qnashib, ularning 
faolligini susaytirad, bundan tashqari, ular fermentlarning agonlari bilan ham reaksiyaga kirisha 
oladi, bunda turg’un birikmalar hosil bo’ladi.[2,3]