Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги заҳириддин муҳаммад бобур номидаги

3%
азот ва 
3
—6% кул бўлади. Тупроқдаги чиринди миқдори турли усуллар билан 
аниқланади. 
Тупроқ намунасини текшириш кўзланган мақсадга караб ҳар хил бўлади. 
Масалан, тупроқ унумдорлигининг ҳар хиллигини ўрганиш, тупроқ таркибидагн 
озиқ моддаларни текшириш, тупроқнинг шўрланганлик даражасини аниқлаш ва 
ҳоказо. 
Тупроқ намунаси унинг генетик қатламига кўра олинади. Тупроққа асосий 
характеристика бериш учун тупроқ намунаси белгиланган вақтларда олинади 
(баҳор-да, ёзда, кузда). 
Тупроқнпнг асосий химиявий хоссалари ўзгаришини ўрганишда (дала 
алмашув, ўғитларнинг қўлланилиши, мелиорақия ва бошқа ҳолатларни ҳисобга 
олгап ҳолда) ериинг ҳайдов қатламидан ва пастки қатламидан тупроқ намунаси 
олинади.
 
Суғориладиган 
ерларга 
солинган 
ўғит 
тунроқ 
қатламида 
бир 
хил 
жойлашмайди, шумнинг учун анализ-га олинаднган намунани пармалаб олпш 
тавсия этил-майди, бунда намуна экин қатор орасидан яхлит олина-дн. Бунпиг 
учун қатор орасининг кўндаланг томонидан 10 см кенгликда 25—30 см чуқурликда 
чуқурча қазила-дп. Ундан чиққан тупроқнинг ҳаммаси олинадн. Шуни эсда тутиш 
керакки, қатор оралиғидаги намуна билан эгат қпрраларидаги ознқ моддаларнинг 
миқдори бир хил эмас, шунпнг учун улар алоҳида-алоҳида олинади. 
Тупроқнинг юза қисмида озиқ моддалар йиғилишини ҳисобга олган ҳолда 
тупроқ намунаси қатор орасидан ва унинг қпрраларидан олинадп. Ернинг 
ҳайдалмайдиган пастки қатламида озиқ элемеитлар нисбатан бир хил бўлганлнгн 
учун намунаи қатор орасининг ўртасидан пармалаб олпш мумкин. 
Тупроқнинг фосфор ўзлаштнришини текшириш мақсадида тупроқ 
намунаси 
50 
см 
чуқурликдан 
олинади. 
Алоҳида 
тскширишларда 
(ознқ 

---

151 
моддаларнинг силжиши суғориш билаи боғлиқлиги ҳисобга олинганда) тупроқ 
намунаси 1 м чуқурликдан олинади. 
Ернинг ҳайдов қатламига ўғит солиш учун тупроқ намунасини бўлиб-бўлиб 
олиш тавсия этилади. Бунда 0,5 см горизонтдан ташқари, қатор орасидан, 
шунингдск, қатор қиррачаларидан намуна олинади.
Тупроқ намунасини олишда ҳар хил пармалардан,