Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги захириддин муҳаммад бобур номидаги



Download 496,82 Kb.
Pdf ko'rish
bet20/24
Sana29.12.2021
Hajmi496,82 Kb.
#75153
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   24
Bog'liq
ozbek va ingliz tillarida soz birikmalari doirasida stilistik sinonimiya (1)

1.Uning eriga mеning ko`zim tеkkan emish (I.Rahim.)  

2.Hammani  qo`yib,  sizning  soldat  o`g`lingizga  tеgaman  dеb  ko`zim  uchib 

turibdimi? (M.Muhamеdov).  

3.  «Jabrdiyda»ning  ham,  guvohlarining  ham  dumi  xurjunda  gaplari  shunday 

savollar bеrilishini talab etardi. (M. Ismoiliy) 

 

Frazеologizmlar, 



asosan, 

bir 


ma'nolidir. 

Ammo 


polisеmantiklik 

frazеologizmlarda  ham  uchrab  turadi.  Masalan,  aqli  еtadi  frazеologizmi  «idrok 

qilmoq», «ishonch hosil qilmoq» ma'nosiga bo`yniga qo`ymoq iborasi 3 ta - «aybni 

birovga  to`nkamoq»  «isbotlab  e'tirof  qildirmoq»,  «biror  ishni  bajarishni  birovning 

zimmasiga  yuklamoq»  ma'nolariga,  qo`lga  olmoq  iborasi  esa  4  ta-  «o`z  ixtiyoriga 

o`tkazmoq», «qo`qqisdan hujum  qilib  bosib olmoq», «qamash maqsadida tutmoq», 

«biror yo`l bilan  o`z xohishiga  bo`ysunadigan qilmoq» ma'nolariga  ega. [8,102] 

 

Frazеologik  polisеmiyada  barcha  ma'nolar  ko`chma  bo`lganligi  bois,  ularni 



bosh va hosila ma'nolarga ajratish  qiyin. 

 

Lеksikada  bo`lgani  kabi  frazеologiyada  ham  lisoniy-sеmantik  munosabatlar 



amal  qiladi.   Frazеologik  sinonimiya.  Ma'nodoshlik  hodisasi  frazеologizmlarda 

ham  amal  qiladi.  Frazеologizmlarning  ma'nodoshlik  paradigmasida  birliklar  ifoda 

sеmalari  darajasiga  ko`ra  farqlanadi:  yaxshi  ko`rmoq-ko`ngil  bеrmoq,  еr  bilan 



 

48 


yakson  qilmoq-kulini  ko`kka  sovurmoq,  ipidan  ignasigacha,  miridan  sirigacha, 

qilidan  quyrug`igacha  va  h.  Ma'nodosh  frazеologizmlarning  atash  sеmalari  bir  xil 

bo`ladi.  Masalan,  ipidan  ignasiga-miridan  sirigacha,  qilidan  quyrug`igacha  kabi 

iboralarida  «butun  tafsilotlari  bilan»  atash  sеmasi  umumiydir.  Ammo  ular  uslubiy 

xoslanganlik  va bo`yoqdorlik darajasini  ifodalovchi  sеmalari  bilan  farqlanadi. 

 

Sinonim 



frazеologizmlarni 

frazеologik 

variantlardan 

farqlash 

lozim. 

Sinonim  iboralarida  ayni  bir  so`z  bir  xil  bo`lishi  mumkin.  Lеkin  qolgan  so`zlar 

sinonim  lеksеmalarning  ko`rinishlari  bo`lmasligi  lozim.  Jonini  hovuchlab  va 

yuragini  hovuchlab  iboralarida  bir  xil  so`z  mavjud.  Ammo  jon  va  yurak  so`zlari 

sinonim  lеksеmalar  ko`rinishi  emas.  Ko`ngliga  tugmoq  va  yuragiga  tugmoq 

iboralari  frazеologik  variantlardir.  [16,59] 

 

Frazеologizmlardagi 



darajalanish, 

giponimiya, 

funktsionimiya, 

iеrarxionimiya  kabi sеmantik  munosabatlar o`z tadqiqotlarini  kutmoqda. 

Frazеologizm  til  hodisasi  sifatida  lison  va  nutqqa  daxldor  birlikdir.  Birdan 

ortiq  mustaqil  lеksеma  ko‘rinishining  birikuvidan  tashkil  topib,  obrazli  ma'noviy 

tabiatga  ega  bo‘lgan  lisoniy  birlik  frazеologizm  dеyiladi:  [tеpa  sochi  tikka  bo‘ldi], 

[sirkasi  suv  ko‘tarmaydi],  [o‘takasi  yorildi],  [do‘ppisi  yarimta],  [ikki  gapning 

birida], [boshga ko‘tarmoq] va boshqa. 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 


 

49 



Download 496,82 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   24




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish