Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги якубов Кутфидин Аслиевич, Мирзаев Абдиалим Боймуродович,Бўриев

2-БОБ. СУВ ҚАБУЛ ҚИЛИШ ИНШООТЛАРИНИ 
ИШЛАТИШ 

---

57 
Ҳавза сувининг сатҳи сув қабул қилиш иншооти ён деворига ўрнатилган 
рейка ёрдамида ўлчанади ва журналга қайд қилиб борилади. Ҳавза тубининг 
тузилиши йилнинг аниқ бир мавсумларида юқори ва қўйи томонларга 100-150 
м масофада ҳар 10-20 м да нивелирланади. Кичик дарё ва ирмоқлар саёзлашган 
пайтларда уларни чуқурлаштириш ишлари амалга оширилади. Музлаш хавфи 
бор ҳавзаларда, ўзан сув қабул қилиш иншоотидан юқори томонга 2-3 км 
масофада доимий кузатувга олинади ва иншоотларда музлашни олдини олиш 
ишлари бажарилади. Муз қатламининг қалинлиги ва сув манбасининг 
чуқурлиги ўлчанади.
Кўл ва сув омборлари сувини рангланишини 20°-30° дан ошган пайтларда, 
уни пасайтириш учун ҳавзанинг ўзида сувларни механик ва кимёвий тозалаш 
усуллари қўлланилади. Механик усулда ҳавза сувини ўсимлик қолдиқларидан, 
сув ўтларидан тозалаш ишлари амалга оширилади. Кимёвий тозалашда эса 
реагент(мис сулфати, хлор ва ҳ.к.) ларни ҳавза сиртига сепиш йўли билан 
ишлов берилади. 
Очиқ ва ер ости сув манбаларида олиб бориладиган доимий лаборатория 
текширув тахлиллари, маҳаллий санитария-эпидемиология хизмати билан 
келишилган ҳолда, давлат стандарти “O’zDSI 951:2011 Марказлашган 
хўжалик – ичимлик сув таьминоти манбалари” [ ] га асосланиб олиб борилиши 
лозим. Манба суви сифатининг барча ўзгаришлари (табиий ёки антропоген), 
оқова сувлар ёки хавфли моддалар билан ифлосланиши рўй берганда маҳаллий 
ҳокимият, санитария-эпидемиология хизмати, табиатни муҳофаза қилиш 
қумитаси, гидрометео хизматларига тезкорлик билан хабар қилиш ҳамда сув 
қабул қилиш ва тозалаш иншоотларининг тўхтовсиз ва ишончли ишлаш чора-
тадбирларини кўриш керак. Манба сувининг ифлосланиш даражаси ҳаддан 
ташқари юқори бўлган ҳолларда фойдаланиш ташкилоти ташаббуси билан 
юқорида келтирилган ташкилот вакиллари иштирогида махсус комиссия 
тузилади ва чора-тадбирлар ишлаб чиқилади. 

---

58 
Хўжалик-ичимлик ва ишлаб-чиқариш мақсадларида фойдаланаётган ёки 
фойдаланиши режалаштирилган манба суви [ ] талабларига биноан доимий 
назоратда бўлиши шарт. Манбадаги сувнинг сифат кўрсатгичларини баҳолаш 
учун намуналар олиш даврийлиги 2.1-жадвалда келтирилган. Тахлиллар 
натижаси махсус журналда қайд қилиниб борилади. Сувдан намуналар олиш, 
сақлаш ва етказиш амалдаги меъёрий хужжатлар (ГОСТ 24481-80 ва 18963-
73)талаблари асосида бажарилади.
 
2.1-жадвал