¤збекистон республикаси олий ва ¤рта махсус таълим вазирлиги

Мавзуни мустаҳкамлаш учун саволлар:
1. Сеген доскаси методикаси орқали нималарни ўрганиш мумкин?
2. Пъерон-Рузер методикасининг мазмуни қандай?
3. Ландольт ҳалқачалари методикаси орқали нималарни ўрганиш мумкин?
4. Бурдон корректур синови методикаси орқали нималар ўрганилади? Унинг қандай ўзгартирилган вариантларини биласиз?


VII. ХОТИРАНИ ДИАГНОСТИКА ҚИЛИШ МЕТОДЛАРИ
Барча ёшдаги болаларда хотира жуда кучли ривожланади. Кичик болалар ҳам вақт ва фазони яхши фарқлай оладилар, сўз бойлиги ортиб боради. Буларнинг барчаси боланинг катталар билан, тенгдошлари билан мулоқотга киришиши натижасида содир бўлади.
Хотиранинг ривожланиши бола билан ишлашда таълимнинг қайси методлари устунлигига, уни ўраб турган муҳит идрок образлари билан қанчалик «бойлигига» боғлиқ. Материалнинг сезги органларига таъсир этиши, идрок хусусиятларини ҳисобга олган ҳолда кўриш, эшитиш, ушлаб кўриб билиш, ҳид билиш, таъм билиш хотиралари ажратилади. Материални эсда олиб қолиш ва уни қайта эсга туширишга боғлиқ равишда ҳаракат, механик, образ (ассоциатив), мантиқий, ҳиссий хотираларга ажратилади. Маълумотни сақлашнинг узоқлигига боғлиқ равишда қисқа муддатли (оператив) ва узоқ муддатли хотиралар ажратилади. Маълумотни эсда олиб қолиш, инсон томонидан бирор мақсад қўйилмасдан ихтиёрсиз, ўрганилаётган материални эсда сақлаб қолиш учун мақсад қуйилганда ихтиёрий эсда олиб қолинади. Умумий хотира олинган материални эсда олиб қолиш, эсда сақлаш ва қайта эсга туширишдан иборат жараён бўлиб, бу таркибий қисмларни доимо ривожлантиришни талаб этади.
Психологияда хотирани ўрганиш учун махсус методикалар мавжуд.


7.1.«Қисқа муддатли кўриш хотираси ҳажмини аниқлаш»

Болага галма-гал қуйидаги А ва Б расмлар кўрсатилади.

Болага расмнинг А ва Б қисмлари кўрсатилгандан сўнг унга трафарет шакли тақдим этилиб, боладан олдинги расмдаги ҳар бир қисмдаги барча чизиқларни ушбу трафаретда ифода этиши талаб этилади.

Ҳар иккала тажриба натижалари хотира орқали тўғри қайта эсга туширилган чизиқ деб, намуна сифатида кўрсатилган чизиқлардан узунлиги ва йўналиши жиҳатидан ҳеч қандай фарқ қилмайдиган чизиқлар қабул қилинади (чпзиқлардан четланиш, унинг букланиши, бурчаклари сақланган ҳолда битта катакдан ошмаслиги лозим).
Тўғри эсга туширилган чизиқлар сони кўриш хотираси ҳажмининг кўрсаткичи ҳисобланади.