¤збекистон республикаси олий ва ¤рта махсус таълим вазирлиги

6.4. ПЪЕРОН – РУЗЕР МЕТОДИКАСИ

Методика қуриш-ясаш хусусиятлари, мақсадга йўналган кўникмаларни эгаллаш имкониятларини, ҳаракатларнинг янги усулларини ўзлаштиришни ўрганишга мўлжалланган. Бу методика ёрдамида ихтиёрий диққат ҳажми, унинг барқарорлиги ҳақида билиб олиш мумкин. Тажриба ўтказиш учун 10 қатордан геометрик фигуралар чизилган махсус қоғоз вароғи олдиндан тайёрланади (2-илова).

Юқоридаги тўртта фигурага турли белгилар қўйиб чиқилиб, қоғоздаги бошқа фигураларга ҳам худди шундай белгилар қўйиб чиқиш синалувчига таклиф этилади. У ўз ҳаракатларини намуна билан солиштириши мумкин. Олинган натижаларни таҳлил қилиш ва қайта ишлашда 100 та фигурани чизишга кетган вақт, бўлиши мумкин бўлган хатолар сони, топшириқни бажариш характерини таҳлил қилишда ёш меъёрларини ҳисобга олиш зарур (4-жадвал).
4-жадвал.
7-8 ёшли болалар учун Пъерон – Рузер методикаси бўйича қоғозни тўлдириш нормалари (М.П.Кононова натижалари, 1963).

Тўлдириш вақти	Хатолар сони	Сифати (%) ()
1 дақиқа 15-сония	-	100
1 дақиқа 45 сония	2	60
1 дақиқа 50 сония	3	50
2 дақиқа 10 сония	6	20

Бунда синалувчининг чалғиганлиги, ишни давом эттириш зарурлиги ҳақида эслатилганлиги ва ҳоказолар эътиборга олинади.

Диққатнинг кўчиши, узоқ давом этадиган ақлий ишга қобилиятини ўрганиш мақсадида И.В.Крук (1986) томонидан таклиф этилган методиканинг ўзгартирилган вариантини қўллаш мумкин. Унинг мазмуни қуйидагича: Бола 1-чи қоғозни тўлдиргандан сўнг, тўлдириш қўлланмаси ўзгартирилиб, 2-чи қоғозни таклиф этилади; ўша белгиларни бошқа геометрик фигураларга қўйиб чиқиш керак. Кейин 3-чи қоғоз кўрсатилади: тоқ қаторлар 1-қоғоз намунаси бўйича, жуфт қаторларни 2-чи қоғоз намунаси бўйича тўлдирилади. Олинган натижалар қуйидагича қайта ишланади. 1 ва 2-чи қоғозларни тўлдириш учун кетган вақт орасидаги фарқ вақт етишмовчилиги –Е ни аниқлаш орқали амалга оширилади:
Е=t₁+t₂
Бу ерда t - қоғозларни тўлдириш учун кетган вақт.
Бундан ташқари хатолар фарқи (ХФ) қуйидаги формула билан аниқланади.
ХФ=3К-/IК+2К/;
Бу ерда к - ҳар бир қоғозни тўлдиришдаги хатолар.
Хатолар фарқи кўрсаткичи ихтиёрий диққат даражасининг пастлиги, ақлий иш қобилияти ёмонлиги мезони сифатида қаралиши мумкин.
Болалар бу топшириқни қизиқиб бажарадилар, яхшироқ натижалар олишга интиладилар. 5-6 ёшли болалар қоғозни тўлдиришда юқоридаги 4 та фигурага қараб бажарадилар. 9-10 ёшли ўқувчилар эса 1 дақиқадан сўнг бу ишларни эслаб қолиб мустақил бажарадилар.