Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги урганч давлат университети тарих факултети “тарих” кафедраси

Андроново маданияти. Андроново маданияти Олтойда (мил авв. ИИ минг йилликнинг ўрталари-И минг йилликнинг бошлари) тарқалган маданият. Минисуй ўлкасида жойлашган Андроново қишлоғи номи билан фанга кирган. Бу маданият Урал тоғидан Енесей дарёси бўйигача, тайгадан Тангри тоғ ҳудудигача ерларга тарқалган. Тадқиқотчилар Андроново маданиятининг учта, айримлари эса тўрта Петров, Олакўл, Федоров ёки улар оралиғида Саргари-Алексеев каби босқичларини ажратиб кўрсатади.
Андроново маданиятига оид ёдгорликлар манзилгоҳ ва қабрлардан иборат. Қабрларнинг айримининг атрофига айлантириб тош териб чиқилган. Марҳумлар тупроқ қўрғон тагидаги майитхонада дафн қилинган. Андроново маданиятининг шимолий ҳудудидаги қабрларда майитхонасининг атрофи айланасига ёғоч терилиб, тепаси ёғоч билан ёпилган тури ҳам учрайди. Марҳумлар кўмилган ёки куйдирилиб кули кўмилган. Марҳумлар билан биргаликда маълум кузатув буюмлари қўшиб кўмилган. Эркаклар қабридан металдан ясалган қуроллар, иш анжомлари, аёллар қабридан зеб-зийнат буюмлари топилган. Қабрлардан бирида марҳум билан бирга арава қўшиб кўмилган.
Андроново маданиятига оид манзилгоҳлар дарёларнинг бўйида жойлашган. Айрим манзилгоҳларнинг атрофи зичланган тупроқ девор билан ўраб олинган. Уй-жой иморатлари ертўла ва ер усти қурилишлардан иборат.
Хўжалигининг асосини чорвачилик ташкил этган. Қўй, қора мол ва йилқи боқилган. Металга ишлов бериш яхши ривожланган. Мис ва бронзадан қурол яроғлар, меҳнат қуроллари, уй-рўзғор анжомлари ва зеб-зийнат буюмлари ясалган. Сопол буюмлари қўлда, таги текис қилиб ясалган. Улар банкасимон ёки горшоксимон шаклга эга. Сополларнинг сирти геометрик ва ўйиб чизилган арча барги шаклли нақшлар билан безатилган.


Қадимги Перу ва Мезоамерика археологияси
1.Эквадорда деҳқончилик ва балиқчилик хўжалигига асосланган қабилаларнинг пайдо бўлиши. Перуда Уака-Приета маданияти.
2.Анд тоғлари ҳудудларида (мил. ав. VII-III минг йилликлар) ўсимликларни маданийлаштиришнинг бошланиши ва илк деҳқончилик.
3.Пикимачай ғори ва унин босқичлари: Асперо манзилгоҳи.
4.Маҳобатли иморатлардан ташкил топган манзилгоҳ мажмуалари: Серро-Сечин, Горгай, Пако-пампа. Сопол идишлар.
5.Марказий Америка (Перу)да Куписник маданияти (мил. ав. I минг йиллик бошилари) ва Олмеклар, Паракас ва Наска маданиятлари (мил. ав. I минг йилликнинг ўрталари). Трес, Сапотес, Ле-Вента, Серро-де-лас-Месас шаҳар харобалари. Сарой ва ибодатхоналар. Тош стелла ва ҳайкаллар.