Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги урганч давлат университети

5-МАВЗУ: Раҳбар шахси типологияси

Бошқарув фаолиятида раҳбар шахси ва лидер шахсига оид психологик фазилат ва сифатлар.Бошқарувда мулоқот усулининг афзал ва ўзига хос томонлари.Раҳбар шахсига зарур бўлган хислатлар:ташкилотчилик,тинимсиз меҳнат,талант,темперамент.Мулоқотда идрок жараёни. Фаолият услубига кўра: авторитар, демократик,либерал, педантик, аралаш.Фаолият хусусиятига кўра: универсал, бирёқлама.

К.К.Платонов. - Эхтимол, у машҳур олим, буюк донишманд, аъло даражадаги шоир булиши мумкин, аммо ҳеч қачон комил ва буюк инсон булолмайди» Иккинчи гуруҳ характерлилар муайян тамойилларга асосланиб уз хулқини, уз фаолиятини онгли бошцара олади. Куйган максади йулида пайдо булган тусиқларни енгишга интилади ва унга эришади. Бу тур ра^барнинг яхши фазилатлари одат ва куникмалари купчиликка манзур булади. Шунга қарамасдан, бундай раҳбарларнинг ҳам хулқ-атвори, хатти- ҳаракатлари, феъл-атвори қарида қарама-қарши фикрлар, мулохазалар пайдо булиши мумкин. Бундай қарама-қаршилик куп орзу-истакларни, режаларни вужудга келтирувчи, жадал ортиб бораётган жамоавий эҳтиёжларни ва уларни амалга ошириш учун чекланган ҳажмда куп жиҳатдан етарли булмаган имкониятлар уртасидаги қарама-қаршиликлардир. Эхтиёжларнинг имкониятларга мос келмаслиги рахбар билан жамоада ишпайдиган кичик ва урта раҳбарлар уртасида ҳам қарама-қаршиликни келтириб чиқариши мумкин. Чунки ёш, ташаббускор, талабчан рахбар узининг жуда куп истакларини, «хоҳлайман»ларини амалга оширишга интилади, катта ёшли, куп йиллик ҳаётий тажрибага эга булган, узини теварак-атрофидаги одамларга катта имко- ниятга эга рахбар қилиб ухшатиш, тенглаштириш истагида узини кучли, қурқмас ва эпчил қилиб курсатишга ҳаракат қилади. Ана шундай «хоҳлайман», «керак», «ўзим биламан» каби шахсий тушунчалар баъзан ёш рахбар билан жамоа аъзолари уртасида қарама-қарши, кескин вазиятни келтириб чиқариши мумкин. Тажрибали тадбиркор раҳбарларнинг фикр-мушоҳадалари, ёш, тажрибасиз раҳбарнинг тафаккуридан анча фарқ қилиб, унинг мушоҳадалари бир қадар юксак даражада умумлашганлиги билан ажралиб туради. Бу тур раҳбарлар уз мулоҳазаларига етарли далиллар келтира олади. Булкуси тадбиркор, ёш, лаёқатли раҳбарлар шахсининг психологиясида узига катта баҳо бериш - энг муҳим салбий характер хусусиятларидан биридир. Шу ҳолатни ҳам эслатиш зарурки, ёш разҳбарлар узларининг хулқ-атворларига, воқеаларга ортиқ даражада эмоционал ҳолатда қарайдилар, узининг қадр-қиммати ва қобилиятига бир-мунча ортиқча баҳо бериб юборадилар.Шу тариқа уз-узини англаш ва ортиқ даражадаги хиссий қузгалувчанликнинг давомли таъсирда ёш рахбарлар уз қадр-қимматининг камситилишига нисбатан ҳаддан ташқари сезгир ва жуда кучли таъсирланадиган қилиб қуяди.