Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги умиров С. Э., Қодиров З. З

Дискрет фоизлик устунсимон диаграммалар 
Ўрганилаётган ҳодиса таркибини акс эттириш учун, баъзан ўлчами 1 ёки 
100 тенг қилиб белгиланган устунсимон диаграммадан фойдаланиш мумкин. 
Бундай турдаги диаграммалар айниқса битта ҳодисанинг бир-неча таркибий 
қисмларини, масалан, касалланганлар таркибининг ўрганилаётган нозологик 
шакллар бўйича турли ёш, ҳудуд, касб-кор ва ҳоказо гуруҳларда 
тақсимланишини акс эттириш учун қулайдир (21-расм). Ҳар бир тақсимот 
учун эни ва ва бўйи бир хил ўлчамдаги алоҳида устунлар олинади. Ҳар бир 
устун учун ўрганилаётган ҳодисанинг таркибий белгилар тўплами ҳам бир 
хил. Агар биронта белгининг қиймати нолга тенг бўлса, тегишли устунда бу 
белги кўрсатилмайди.
Таркибий қисмлар бутун устуннинг фоизлари (баъзан бирнинг 
улушлари шаклида) кўринишида тақдим этилади ва ушбу тақсимотдаги ҳар 
бир таркибий белгининг улушини яққол кўрсатиб беради. Таркибий қисмлар 
қиймати бутун ҳодисанинг ўлчамига боғлиқ бўлмаганлиги учун, ҳар бир 
устун тепасига унинг қиймати (мутлақ рақам ёки интенсив кўрсаткич) 
кўрсатиб қўйилади. 

---

0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
6 ёшгача бўлган 
уюшмаган 
болалар
6 ёшгача бўлган 
уюшган болалар
мактаб 
ў
қувчилари
катталар
%
кўк йўтал
Скарлатина
Эпидемик 
паротит
қизилча
21-
расм. В. давлатида аҳоли турли гуруҳларининг 5 инфекция билан 
касалланиш структураси (ҳар бир гуруҳнинг кўрсатилган инфекциялар билан 
умумий касалланиш кўрсаткичларига нисбатан фоизларда ҳисобланган, %) 
Доирасимон диаграммалар 
Доирасимон 
диаграммалар 
касалланишнинг 
турли 
таркибий 
тақсимланишини ўрганишда фойдаланилади. Доирасимон диаграммалар 
муайян қисмлар – секторларга бўлинган доирадан иборат бўлиб, ҳар бир 
секторнинг катталиги тақсимланаётган кўрсаткичнинг муайян таркибий 
қисмининг улушига (ҳиссасига) мос келади (22-расм). Доирасимон 
диаграммаларда ўрганилаётган белгининг қиймати фоизларда (жуда кам 
ҳолларда бирнинг улушларида) ифодаланган экстенсив кўрсаткичларда 
ўлчанади. Доирасимон диаграмманинг бутун майдони 360˚ - 100,0% дан 
иборат, демак 1,0% майдон 3,60˚га тўғри келади. Агар ўрганилаётган 
кўрсаткичлар 5 тадан кўп ва/ёки уларнинг катталиги кескин тафовутларга эга 
бўлса, яққоллиликни ошириш мақсадида, кесилган доирасимон 
диаграммалардан фойдаланиш мақбулроқ ҳисобланади (23-расм). 
Доирасимон диаграммаларнинг заиф жиҳатларидан бири – диаграмма 

---

таркибий қисмларининг улушлари фарқидаги ишончлиликни акс 
эттиришнинг имконияти йўқлигидир.
3-6 ёшли 
болалар
58%
мактаб 
ў
қувчилари
29%
катталар
1%
2-ёшгача бўлган 
болалар
12%