Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент кимѐ-технология институти

фалсафа тарихида ўзига хос ўрин эгаллайди. Унинг фалсафий дунѐқараши 
тасаввуфдаги Ҳожагон (Ҳожалар) ҳалқасида шаклланди.
Ал-Марғиноний (1123-1197 йй.) фикҳга оид бир қатор йирик асарлар яратган. 
Бу асарлар қаторига «Бидоят ал-мунтаҳий» («Бошловчилар учун дастлабки 
таълим»), «Кифоят ал-мунтаҳий («Якунловчилар учун тугал таълим»), «Китоб ул-
мазид» («Илмни зиѐда қилувчи китоб»), «Маносик ул-ҳаж» («Ҳаж маросимлари»), 
«Мажмуа ул-навозил» («Нозилда бўлган нарсалар тўплами»), «Китоб ул-фароиз» 
(«Фарзлар китоби»), «Китоб ул-машоих» («Шайхлар ҳақида китоб»), «Мазийдун фи 
фуруъил-ҳанафия» («Ҳанафия мазҳабига қўшимчалар»), «Билоят ул-мубтадий» асари 
учун 8 жилдлик шарҳ, «Ал-Ҳидоя» («Кифоят ул-мунтаҳий» учун ѐзилган 4 жилдлик 
шарҳ) ва бошқалар киради. Бу китоблар номларининг ўзиѐқ ал-Марғиноний ислом 
динининг асосий масалаларини нақадар кенг қамраб олганлигидан далолат беради. 
Ал-Марғинонийнинг бутун ислом оламида машҳур бўлган шоҳ асари «Ал-ҳидоя» 
асари саккиз асрдан ошибдики, бутун мусулмон оламига, дунѐнинг барча 
бурчакларилаги дин, маънавият, маданият, руҳият аҳлига, ҳуқуқшуносларга чексиз 
манба бўлиб хизмат қилмоқда. 
Нажмиддин Кубро (1145-1221 йй.) - тасаввуф таълимотининг Ўрта Осиѐдаги 
йирик вакилларидан бири. Сўфийликдаги Кубровия оқимининг асосчисидир. 
Кубровия тариқати Яссавия тариқатидан фарқ қилиб, тарки дунѐчилик рад этилади. 
Унда камолот йўлида олиб бориладиган машаққатли меҳнат жараѐнида бу дунѐ ноз-
неъматларимдан баҳраманд бўлиш кераклиги илгари сурилади. Бу таълимотда 
ватанга, халққа бўлган муҳаббат ғояси ниҳоятда кучли бўлиб, ҳар қандай оғир 

---

46 
шароитда ҳам халқ билан бирга бўлиш, ватан ҳимояси учун курашиш, унинг 
мустақиллигини сақлаш зарурлиги даъват қилинади. Ўз ғоясига содиқ Нажмиддин 
Кубро ватан ҳимояси йўлида мўғулларга қарши курашда шаҳид бўлди ва жасорат 
намунасини ўз муридларига кўрсата олди.