|
Силжиш схемалари ва уларни баҳолаш мезонлари. Қоямас заминли
тўғонларда силжиш қуйидаги схемалар бўйича содир бўлиши мумкин:
а) иншоотнинг заминга тегиб турган юзаси бўйича содир бўлиши мумкин
бўлган силжиш текис силжиш (4.37 - расм, б) дейилади. Деформациянинг
бундай тури иншоот товонида пластик деформациянинг жуда оз миқдорида ёки
у йўқ бўлганда кузатилади.
б) аралаш силжиш (4.37 -расм, в) қисман иншоотнинг заминга тегиб
турган юзаси бўйича, қисман эса заминдаги грунтнинг бир қисмини кўчириш
ҳисобига содир бўлади. Деформациянинг бундай тури меъёрий кучланиш
ни
қисман оширилганда кузатилади. Бундай ҳолатда фундамент четларида пластик
деформациялар зонаси кўпаяди (пластик деформацияларнинг катта зонаси
181
тўғон пастки қирралари ҳосил бўлади).
в)Чуқурлик силжишлар (4.37 -расм, г) бўлганда иншоот бутун товони
бўйича заминдан грунтни кўчириб олинади. Чуқурлик силжишлар пластик
деформациялар анча кенгайганда содир бўлади.
Устиворликка ҳисобларда силжишнинг у ёки бу схемасини қўллаш
имконини олдиндан баҳолаш мақсадга мувофиқ. Баъзи бир жинсли замин учун,
яъни бирлаштирувчи коэффициенти
7
1
10
1
)
1
(
/
+
=
с
ф
а
k
см
2
/йил ва
силжиш коэффициенти
45
,
0
/
+
=
c
tg
tg
бўлган қумли, йирик тошли ва
гилли грунтлардан иборат заминларда текис силжиш схемаси бўйича
иншоотнинг устиворликка ҳисобларида қуйидаги шартнинг бажарилиши мезон
ҳисобланади:
Б
B
N
гр
=
/
max
(4.32)
бу ерда
ф
k
– фильтрация коэффициенти;
а
– зичлаш коэффициенти, унинг
қиймати
)
/(
)
(
1
2
2
1
−
−
га тенг,
1
ва
2
- мос равишда
1
ва
2
кучланишларга мос келувчи ғоваклик коэффициентлари;
c
- сувнинг ҳажмий
оғирлиги;
- грунтнинг ички ишқаланиш бурчаги;
c
– солиштирма
тишлашиш;
N
- моделлаш сони;
max
- максимал меъёрий кучланиш;
В
–
анкерли понурни ҳисобга олмаганда тўғон товони кенглиги;
гр
-замин грунти
солиштирма оғирлиги; агар замин грунт сувлари сатҳидан пастда жойлашган
бўлса, у ҳолда
гр
- ни сувга тўйинган грунт ҳажмий оғирлигига тенглаштириб
олинади;
Б
–ўлчамсиз катталик; зич қумлардан ташқари барча грунтлар учун
Б
=3, зич қумлар учун
Б
=1, I ва II синф иншоотлар учун
Б
нинг қиймати
тажриба ўтказиш йўли аниқлаштирилади.
W
M
F
Р
/
/
min
max
=
(4.33)
Р
–иншоотга таъсир этувчи барча ташқи кучларнинг фундамент товони
нормалидаги проекциялари йиғиндиси;
М
–фундамент товони оғирлик
марказига нисбатан барча ташқи кучларнинг моментлари;
F
ва
W
–мос
182
равишда иншоот товони қаршилигининг юзаси ва моменти.
Қайишқоқ, қийин ва юмшоқ қайишқоқ гилли грунтли заминлар учун 4.33
ифодадаги шартдан ташқари қуйидаги шартлар ҳам бажарилиши лозим:
4
)
1
(
45
,
0
2
0
0
0
1
1
1
+
=
+
=
h
a
t
е
К
С
C
tg
tg
w
ф
ўр
(4.34)
бу ерда
1
tg
- силжиш коэффициенти;
1
tg
, С
1
- биринчи чегаравий ҳолат
бўйича ҳисобларда силжишга қаршиликнинг ҳисобий параметрлари;
ўр
-
иншоот товон бўйича ўртача меъёрий кучланиш;
2
/
)
(
min
max
+
=
ўр
;
а
е
К
C
ф
,
,
,
0
– мос равишда жипслаштириш даражаси, фильтрация, ғоваклик ва
зичлаш коэффициентлари;
t
0
– иншоотни қурилиш муддати;
w
- сувнинг
солиштирма оғирлиги; h
0
– жипслаштириланган қатламнинг ҳисобий
қалинлиги, гилли грунт қатлами қалинлиги
1
h
– га тенг қилиб олинади, лекин
В
дан катта эмас; агар гилли грунт
2
h
қалинликдаги дренаж бўлмаган қатлам
билан ажратилган бўлса, у ҳолда
2
1
0
h
h
h
+
=
, лекин
В
дан катта эмас. Текис
силжиш бўлиши эҳтимолини тахминий баҳолаш учун Н.И.Головановнинг
қуйидаги мезонидан фойдаланиш мумкин:
кр
max
,
ctg
tg
ctg
C
p
S
гр
кр
−
−
+
+
+
=
)
2
(
exp
)
sin
1
)(
(
0
, (4.35)
бу ерда
– иншоотнинг грунт ичига кирган қисми;
0
p
– пастки бьеф
томонидан бериладиган солиштирма юкланиш.
4.32 ва 4.35- шартларга риоя этилмаганда замини бир жинсли бўлган
иншоотларда аралаш силжишлар рўй бериши мумкин. Вертикал ва горизонтал
юкламаларни кўтарувчи замини турли жинсли иншоотларда 4.32 ва 4.35-
шартлар бажарилмаганда, ҳамда фақат вертикал юкламаларни кўтарувчи
замини бир жинсли ва турли жинсли иншоотларда чуқурлик силжишлар
S
183
вужудга келиши мумкин.
Устиворлик ҳисоблари қуйидаги формуладан фойдаланган ҳолда олиб
борилади:
н
Т
х
ю
K
R
m
N
n
/
(4.36)
бу ерда
x
N
ва
R
– мос равишда умумлаштирилган силжитувчи (ағдарувчи) куч
ва чегаравий қаршилик кучи ҳисобий қиймати.
Do'stlaringiz bilan baham: |
