Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент давлат иқтисодиёт университети

Назорат учун саволлар
1. Номоддий активларга таъриф беринг?
2. Номоддий активларга нималар киради ва уларни изоҳланг?
3. 7-сонли “Номоодий активлар” номли БҲМС ва унинг мазмунини тушунтиринг?
4. Гудвилл ва бедвилл ҳисобини юритиш тартибини тушунтиринг?
5. Номоддий активларга амортизация ҳисоблаш усулларни тушунтириб беринг?
6. Ташкилий харажатлар нима ва унима учун номоддий активлар таркибида юритилмайди?
7. Номоддий активларни ҳисобдан чиқариш тартибини изоҳланг?


6-МАВЗУ. МЕҲНАТ ВА ИШ ҲАҚИ ҲИСОБИ


6.1. Корхонанинг шахсий таркиби, унинг туркумланиши, меҳнатга ҳақ тўлашни шакллари ва турлари.
6.2. Меҳнат ва иш ҳақини дастлабки хужжатларда расмийлаштириш, уни умумлаштириш.
6.3. Асосий ва қўшимча иш ҳақи.
6.4. Иш хақи ҳисоблашнинг синтетик ва аналитик ҳисобини ташкил этиш.
6.5. Иш ҳақидан ушлаб қолинадиган мажбурий тўловлар ва бошқа ҳар-хил тўловлар бўйича ҳисоб-китоблар ҳисоби.
6.6. Меҳнат таътилига иш ҳақи ва касаллик кунларига ҳақ тўлаш тартиби ҳамда ҳисоби.
6.7. Иш ҳақи фондини назорат қилиш тартиби.
Таянч иборалар: шахсий таркиб, ходим, ишчи, иш ҳақи, асосий иш ҳақи, қўшимча иш ҳақи, даромад солиғи, даромад солиғи ставкалари, мажбурий ушланмалар, меҳнат таътили, касаллик варақаси бўйича ҳақ тўлаш.
6.1. Корхонанинг шахсий таркиби, унинг туркумланиши, меҳнатга ҳақ тўлашни шакллари ва турлари.
Хўжалик юритувчи субъект ходимларининг шахсий даромади, яъни меҳнатга ҳақ тўлаш маблағлари - маҳсулот таннархига киритиладиган тўловлар ҳамда хўжалик юритувчи субъект ихтиёрида қолдириладиган фойда ҳисобидан бериладиган тўловлардан (дивиденд ва фоизлар) иборат.
Республикамизда амалга оширилаётган иқтисодий ислоҳотларнинг туб негизида аҳолини ижтимоий ҳимоя қилиш, қилинган меҳнатига яраша тақдирлаш ҳамда турмуш фаровонлигини ошириш масаласи ётади.
Ушбу масалаларни ҳал этиш борасида бухгалтерия соҳасида ҳам ижобий ишлар амалга оширилмоқда, хусусан, инсон меҳнат қилар экан унинг ҳисобини тўғри ташкил этиши ва юритиши, тўловларни ҳамда ажратмаларни ўз вақтида олиб бориши тақозо этилади.
Бухгалтерия ҳисоби ишлаб чиқарилаётган маҳсулотга харажатланган меҳнат миқдорини ва иш ҳақини тўғри аниқлаб бериши лозим.
Ҳар бир хўжалик субъекти фаолияти тўғри ва нормал олиб борилиши учун унда маълум касб ва малакага эга бўлган кадрлар ишлаши керак. Хўжалик субъектида маълум давр ичида ишлаётган барча ходимлар унинг шахсий таркиби деб юритилади.