Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент давлат иқтисодиёт университети

Устав капиталининг оширилиши. Муассисларнинг қарорига кўра мавжуд муассисларнинг қўйилмалари ошиши, янгиликларни жалб этиш, шунингдек, хўжалик субъектининг таксимланмаган фойдаси ҳисобига устав капитали оширилиши мумкин.
Янги муассисни (аъзо)ни жалб этиш
Янги аъзо қуйидаги ҳолларда жамият муассиси бўлиши мумкин:

• 
  устав капитали улушини битта ёки бир неча шерикдан сотиб олиш йўли орқали;
  
• 
  қўшимча капитал киритиш йўли билан.
  

Бироқ исталган ҳолда унинг номзоди аввалги аъзоларнинг барчаси томонидан маъқулланиши лозим.
Биринчи ҳолатда капитал сотиб олинган улуш олдинги муассис капитали ҳисобварағидан янгисиникига ўтказилади.
Муассислар таркибидан чиқиш
Муассис таркибидан чиқишга ҳамда ўз улушини олишга қарор қилганда қуйидаги проводкалар қайд этилади:
8330 – «Пай ва улушлар» ҳисобварағи дебети.
6620 – «Чиқиб кетаётган муассислардан улушлари бўйича қарзлар» ҳисобварағи кредити.
Агар муассис чиқиб кетаётган пайтда МЧЖ маълум жамғарилган фойдага эга бўлса, у ҳолда таъсис ҳужжатларида белгиланган нисбатга мувофиқ унга ҳам, мазкур ҳолатда 70% ёки 30% берилиши лозим.
8720 – «Жамғарилган фойда» ҳисобварағи дебети.
6620 – «Чиқиб кетаётган муассисларда улушлари бўйича қарзлар» ҳисобварағи кредити.
Муассис чиқиб кетаётиганида олган жамғарилган фойда суммасидан жисмоний шахслардан ундириладиган даромад солиқларини тўлашлари лозим. Муассиснинг устав капиталидан (8330 ҳисобварақлардан) ўз қўйилмасини қайтариб олиши ҳеч қандай чегирмаларсиз соф тарзда амалга оширилади.
Чиқиб кетаётган муассис олдидаги қарз сўндирилган ҳолат қуйидагича акс эттирилади:
6620 – «Чиқиб кетаётган муассислардан улушлари бўйича қарзлар» ҳисобварағи дебети.
5010, 5110 – «Пул маблағлари» ҳисобварағи кредити.
Акциядорлик жамиятларидаги (корпорациялардаги) устав капитали ёки акциядорлик капитали, одатдагидек, чиқарилган (чиқарилишига рухсат этилган) акцияларнинг номинал ёки эълон қилинган қийматига тенг бўлади.
Акция – акциядорлик жамияти мол-мулкидаги улушга эгалик қилиш ҳуқуқини тасдиқловчи қимматли қоғоз ёки бошқача қилиб айтганда, карпорациянинг мол-мулки бирлигидир.