Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент молия институти банк иши факультети “Банк иши ва аудити” таълим йўналиши

Boshqacha qilib aytganda, bank xuquqi – moliya xuquqining tarkibiy qismi

• Boshqacha qilib aytganda, bank xuquqi – moliya xuquqining tarkibiy qismi
• bo‘lib, o‘z ichiga ommaviy – xuquqiy va xususiy – xuquqiy xarakterga ega bo‘lgan me’yorlar jamlanmasini oladi va u bank faoliyatini amalga oshirishda yuzaga keladigan munosabatlarni tartibga solishga yo‘naltirilgan.
• Bank xuquqining predmeti – bank tizimini shakllantirish, faoliyatini

yuritish va uni rivojlantirish jarayonida yuzaga keluvchi ommaviy iqtisodiy munosabatlar hisoblanadi.

• Banklar faoliyati bilan bog‘liq huquqiy munosabatlar
• Respublikasi Markaziy banki, tijorat banklari va kredit tashkilotlari
• tomonidan bank faoliyatini amalga oshirish jarayonida, aholi, tashkilotlar va davlat
• manfaatlari uchun davlat organlari tomonidan bank tizimini faoliyati nazorat
• Bank sohasidagi huquqiy munosabatlar bu– bank tizimini boshqarish, nazorat qilish, mijozlarga
• bank xizmatini ko’rsatish bilan bog’liq holda yuzaga keluvchi va qonun hujjatlari bilan
• tartibga solinuvchi ijtimoiy munosabatlardir
• Ommaviy huquqiy(davlat) bilan bog’liq Munosabatlar;Xususiy - huquqiy (shartnoma asosida),munosabatlar;
• Bank faoliyatini tashkil etish bilan bog’liq Munosabatlar; Bank faoliyati ustidan davlat nazorati bilan
• bog’liq munosabatlar;Bankga oid bitimlar bilan bog’liq munosabatlar; Bank xizmatlari bilan bogliq munosabatlar; Fuqarolik huquqini qo’llash bilan bogliq Munosabatlar;
• qilinganda vujudga keluvchi ommaviy huquqiy munosabatlarni ham bank
• huquqining predmeti hisoblanadi.

Respublikamizda bank faoliyati sohasida milliy tajribaning to‘plana borishi, xalqaro tajribalar va ilg‘or yutuqlarning sinchkovlik bilan o‘rganilib va umumlashtirib borilishi natijasida iqtisodiy islohotlarning keyingi bosqichlariga kelib, mamlakatimizda bank, kredit, sug‘urta, qimmatli qog‘ozlar bozori va ularni boshqarish sohasida zamonaviy qonunlar tizimi yuzaga kela boshladi. Keyingi yillar, ya’ni 1995 va 1996 yillarda qabul qilingan «Banklar va bank faoliyati to‘g‘risida»gi, «O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki to‘g‘risida»gi, 1996 yildagi «Aksiyadorlik jamiyatlari va aksiyadorlarning huquqlarini himoya qilish to‘g‘risida”gi, « Qimmatli qog‘ozlar bozori to‘g‘risida»gi, 2012 yil 17 dekabrdagi “Xususiy bank va moliya institutlari hamda ular faoliyatining kafolatlari to‘g‘risida” gi, 2013 yil 23 oktyabrdagi “Garov reestri to‘g‘risida”gi, 2011 yil 4 oktyabrdagi “Kredit axboroti almashinuvi to‘g‘risida ”gi, “Valyutani tartibga solish to‘g‘risida”gi, 2003 yil 30 avgustdagi “Bank siri to‘g‘risida”gi, 2002 yil 5 apreldagi ” Fuqarolarning banklardagi omonotlarini himoyalash kafolatlari to‘g‘risida”gi, 2000 yil 25 maydagi “ Faoliyatning ayrim turlarini litsenziyalash to‘g‘risida”gi va boshqa qator qonunlar banklar faoliyati - pul muomalasini tashkil etish, valyutani tartibga solish, kreditinvestitsiya, qimmatli qog‘ozlar faoliyati bo‘yicha bank va kredit muassasalari tomonidan amalga oshiriladigan xatti-harakatlarning huquqiy asoslarini belgilab beradi.

• Respublikamizda bank faoliyati sohasida milliy tajribaning to‘plana borishi, xalqaro tajribalar va ilg‘or yutuqlarning sinchkovlik bilan o‘rganilib va umumlashtirib borilishi natijasida iqtisodiy islohotlarning keyingi bosqichlariga kelib, mamlakatimizda bank, kredit, sug‘urta, qimmatli qog‘ozlar bozori va ularni boshqarish sohasida zamonaviy qonunlar tizimi yuzaga kela boshladi. Keyingi yillar, ya’ni 1995 va 1996 yillarda qabul qilingan «Banklar va bank faoliyati to‘g‘risida»gi, «O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki to‘g‘risida»gi, 1996 yildagi «Aksiyadorlik jamiyatlari va aksiyadorlarning huquqlarini himoya qilish to‘g‘risida”gi, « Qimmatli qog‘ozlar bozori to‘g‘risida»gi, 2012 yil 17 dekabrdagi “Xususiy bank va moliya institutlari hamda ular faoliyatining kafolatlari to‘g‘risida” gi, 2013 yil 23 oktyabrdagi “Garov reestri to‘g‘risida”gi, 2011 yil 4 oktyabrdagi “Kredit axboroti almashinuvi to‘g‘risida ”gi, “Valyutani tartibga solish to‘g‘risida”gi, 2003 yil 30 avgustdagi “Bank siri to‘g‘risida”gi, 2002 yil 5 apreldagi ” Fuqarolarning banklardagi omonotlarini himoyalash kafolatlari to‘g‘risida”gi, 2000 yil 25 maydagi “ Faoliyatning ayrim turlarini litsenziyalash to‘g‘risida”gi va boshqa qator qonunlar banklar faoliyati - pul muomalasini tashkil etish, valyutani tartibga solish, kreditinvestitsiya, qimmatli qog‘ozlar faoliyati bo‘yicha bank va kredit muassasalari tomonidan amalga oshiriladigan xatti-harakatlarning huquqiy asoslarini belgilab beradi.
• O‘zbekiston Respublikasining 1991yil 15 fevralda qabul qilingan «Banklar va bank faoliyati to‘g‘risida»gi qonun (keyingi qo‘shimcha va o‘zgarishlari bilan) bank soxasidagi islohotlar yo‘nalishlariga mos ravishda bank muassasalari faoliyatini bozor talablariga moslashtirish vazifalarini o‘zida aks ettirdi. Ushbu qonunga ko‘ra SSSR Davlat bankining respublikadagi mintaqaviy bo‘limi O‘zbekiston Respublikasi Markaziy bankiga aylantirildi va pul emissiyasi, xukumat xisob varag‘lariga xizmat ko‘rsatish, oltin-valyuta zaxiralarini saqlash, tijorat banklari faoliyati ustidan nazorat olib borish, pul muomilasini va pul-kredit siyosatini amalga oshirish kabi muhim vazifalar yuklatildi. Mamlakatimiz mustaqil taraqqiyotida va islohotlar soxasida qo‘lga kiritilgan yutuqlar, O‘zbekistonning rubl zonasidan chiqishi va 1994 yilda o‘z milliy valyutasi – So‘mni muomalaga kiritilishi, moliya soxasidagi islohotlarni chuqurlashtirilishi, uning xuquqiy asoslarini yanada takomillashtirish zaruriyatini yuzaga keltirdi. SHunga ko‘ra 1995 yil 21 dekabrda «O‘zbekiston Respublikasining Markaziy banki to‘g‘risida»gi qonuni11, 1996 yil 25 aprelda esa «Banklar va bank faoliyati to‘g‘risida»gi qonuni12 qabul qilindi.
• Jumladan, bugungi kunda O‘zbekiston Respublikasida
• Markaziy bank va 29 ta tijorat banklari (5 ta davlat banki, 13 ta aksiyadorlik, 6 ta
• xususiy banklar, 5 ta chet el kapitali ishtirokidagi banklar) faoliyat
• ko‘rsatmoqdalar.