Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент ирригация ва қишлоқ ХЎжалигини

Kambaynning don tozalash qismini sozlash. 
Kombaynning tozalash qismi ish jarayonida somon va qipipdagi donni
ajratib olishga muljallangan bo'lib, yanchish apparati orqasida o'rnatilgan

---

somonsilkitgich va havo-g'alvirili ajratgichlardan iborat. Yanchilgan don
somondan to'rt o'rkachli somonsilkitgich yordamida ajratib olinadi.
Somonsilkitgich bo'yicha malumotlar quydagi: uzunli 3,90 m, yuza 4.13 
metr kvadrat, ajratish yuzasi 4.8 metr kvadrat, trsakli valning maqbul aylanish
tezligi 195-205 ayl/daq. Kombaynning don tozalash qismi g'alvirli bo'lib,
tebranma harakat qiladi va 3,0 metr kvadrat ishchi yuzada yo'qori bosmli
ventilyator havo oqimi bilan donni qipiqdan sifatli tozalab oladi.
Kambaynning karkasi va jihozlari elementlarini himoyalash. 
Malumki, kambaynga jatka o'rnatilganda murakkab konstruksiya
shakllanadi. Kombayn harakatlanayotgan paytda uning mexanizmlari turli
omillar ta'sirida bo'ladi va ular tebranishi mumkin. Tebranish sabablari: yer
notekisligi, sug'oruv ariqlari borligi, shinaning ortiqcha damlanishi va operator-
kombaynerning noto'g'ri boshqaruvi. Tebranishlar natijasida mazkur
qo'rilmaning karkasi va jihozlari element- 
larida ( eguvchan bog'lanishlar, g'ildiraklar, ko'priklar, podshipniklar va
boshqalar ) qo'shimcha katta dinamik kuchlar hosil bo'ladi. 
Qayta-qayta takrorlangan tebranishlar oqibatida kambaynning ayrim
qismlarida dars, yorilish va ularning ishdan chiqish hollari ruy berishi mumkin.
Mazkur holatlarni oldini olish uchun quyidagilar bajarilishi shart.
1) Kambaynni boshqarishga faqat yuqori malakali operatorni qo'yish 
2) yo'lda ( Transport rejimida ) extiyotkorlik ( chuqurliklarga tushmaslik ) bilan
haydashni taminlash. 
3) o'rimda ( ish rejimida ) "yo'mshoq" tebranishsiz harakatlanishni ta'minlash 
4) shinalar bosimini tanlashda kombaynning chap yon tomonidagi ximoya
panelida keltirilgan jadvaldan foydalanish
Donning to'kilishiga segment pichog'i va barmog'i orasidagi tirqish ham
ta'sir etadi. Ishqalanish plastinalari va qistirmalarning oraliqlari tekshirilib
ko'riladi.
O'rish apparati poyalarning uzunligi, yerning tekis notekisligi va begona
o'tlarning bor-yo'qligiga qarab 15-25 sm balandlikda o'rnatiladi 

---

Barmoq tig'ining o'tmas holatga kelib qolishi, segmentlarning sinishi,
mahkamlangan qismlarning ko'chishi birikmalarning uzilishi, o'rish apparatining
deformatsiyalanishi yoki yemirilishi natijasida poyaning notekis o'rilishi,
o'rilmagan poyalarning qolib ketishi va qirqish apparatining poya ildizlari bilan
tez-tez tiqilib qolishi ko'zatiladi. 
Jatkani ishga sozlashda shnek barmoqlarining yengil aylanishiga ham
ahamiyat beriladi. Shnek o'ramlari bilan jatka ichki devoridagi to'siq ( strepper 
) orasidagi masofa 3.2 mm dan kam bo'lmasligi zarur. Shnek o'ramlaridan
jatka to'bigacha bo'lgan masofa 12.7 mm ga teng bo'ladi. Yotib qolgan, baland
bo'yli ekinlarni o'rishda shnekning qadalib qolmasligi uchun bu oraliq 25.4
mm yoki undan ko'p bo'lishi mumkin. Shnek barmoqlarini jatka to'biga 3.2-9.5
mm oraliqda yaqinlashtirib yoki uzoqlashtirib sozlash mumkin
Yanchigichni sozlash 
Yanchish apparati ko'ndalang baraban-dekali yanchigichdan iborat bo'lib,
eni 1060 mm, baraban deametri esa 450 mm ni tashkil etadi. Barabanga yo'qori
yanchish qobilyatiga ega 6 ta savag'ich o'rnatilgan va ular donli massani
dekaning 117 gradus qamrash kengligida 12 ta ko'ndalang plankalar ustidan
olib o'tib yanchadi.
Bug'doy va shunga o'xshash boshoqli don ekinlarini yanchishda tortqi H
asosan 2-3 xolatga qo'yiladi va yanchish apparatining kirish qismidagi tirqish
13-15 mm, chiqish qismidagi esa 3-4 mm, kattalikga qo'yiladi. Beda va boshqa
mayda o'rug'li ekinlarni yanchishda esa kichikroq tirqishlar, makkajo'xori so'tasi,
ko'ngaboqar va sho'nga o'xshash yirik donli ekinlarni yanchishda birmuncha
kattaroq tirqishlar tanlanadi. 

---