Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент ахборот технологиялари университети

 

---

152 
НАЗАРИЙ МАЪЛУМОТЛАР 
2.1. Рақамли сигнални тақдим этилиши 
Рақамли узатиш тизимларида (РУТ) ва рақамли коммутациялаш 
тизимларида (РКТ) каналнинг киришига бериладиган аналог бирламчи 
сигнал учта вақт бўйича дискретлаштириш, амплитуда бўйича (ѐки сатҳ 
бўйича) квантлаш ва кодлаш операциялари ѐрдамида ўзгартирилади (2.1-
расм) бу операциялар узатиш томонида АРЎ (аналог-рақамли ўзгартиргич) 
дейиладиган қурилмада ва қабул қилиш томонида РАЎ (рақамли-аналог 
ўзгартиргич) дейиладиган қурилмада амалга оширилади. 
РКТда АРЎ, РАЎ функциялари аналог абонентлар линияси уланадиган 
абонентлар интерфейсида ѐки аналог боғланиш линияларини улашда 
боғланиш линиялари модулида бажарилади.
АРЎ қурилмаси 
Д
дискретизатор, квантлагич ва кодлаш қуримасига эга 
бўлиши керак. Одатда бирлаштирилган ва АРЎ-РАЎ функцияларининг 
бажарилиши кодекда (кодер – декодер) амалга оширилади. 
2.1-расм. Аналог-рақамли ўзгартиргич 
Дискретлаштириш деб дастлабки сигнални дискрет саноқлари 
кўринишида узлуксиз шаклда тақдим этилиши жараѐнига айтилади. 
Чизиқли квантлаш усулларининг камчиликларидан ночизиқли 
квантлаш усуллар холи. 
Ночизиқли квантлашда квантлаш қадами бир квантлаш қадамидан 
бошқасига ўзгаради. Бу ўзгариш сақланиши, масалан, логарифмик қонун 
бўйича сақланиши керак. 
Ночизиқли квантлаш иккита асосий усулларга бўлинади: 
- А-қонун бўйича, СЕРТ стандартлаштирган ва АҚШ ва Японияда 
ишлатилади (2.2,б-расм); 
- 

-қонун 
бўйича Шимолий Америка тизими ва ХЭАИ 
стандартлаштирган, АҚШ ва Японияда ишлатилади (2.2,в-расм). 
Квантланган 
АИМ-сигналларни 
кодлаш 
жараѐнида 
кенг 
қўлланиладиган ИКМ (импульсли-кодли модуляция) ишлатилиши мумкин. 
0110101
0 
Кириш 
Чиқиш 
Аналог 
сигнал 
Рақамли 
сигнал 
АИМ