Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент молия институти кредит-иқтисод факультети

Tijorat banklari investitsiya faoliyati shakllari va investitsiya portfeli

Tijorat banklarining investitsiya faoliyatidan maqsadi quyidagilar:

• 
  Bankning daromad bazasini kengaytirish
  
• 
  Moliyaviy barqarorlikni oshirish va faoliyat turlarini kengaytirish va uning hisobiga bankning umumiy xatarini kamaytirish
  
• 
  Bankning tez o'zgaruvchan bozorlardagi ishtirokini ta'minlash
  
• 
  Sho'ba moliya institutlari tashkil qilish orqali mijozlar va resurslar bazasini, xizmatlar turini kengaytirish
  
• 
  Qimmatli qog‘ozlarni nazorat qilish orqali mijozlarga ta'sirin kuchaytirish Umumiy holatda Tijorat banklarining investitsion jarayonda qatnashishining asosiy yo‘nalishlari quyidagicha:
  

⁹Tриф А.А. “Инвестиционная и кредитная деятельность комерческих банков”.-М.: Экономика, – 1997г.-B-19.

• 
  -bank tomonidan mablag‘larni investitsion maqsadlarda mobilizatsiya qilish;
  
• 
  -investitsion kreditlar berish;
  
• 
  -pul mablag‘larini qimmatli qog‘ozlarga kiritish, payva ulush shaklida.
  

Investitsion faoliyat subektlari bo‘lib investorlar, banklar, obektlari bo‘lib esa yangitdan tashkil etilayotgan tashkilot, loyiha yoki yangilanayotgan hudud, qimmatli qog‘ozlar, maqsadli pul qo‘yilmalari, ilmiy-texnik ishlanmalar va boshqalar bo‘lishi mumkin.
Umuman olganda,banklar va har qanday investor o‘zining investitsiya uchun ajratmoqchi bo‘lgan mablag‘larini real investitsiyalarga yoki portfel,ya’ni qimmatli qog‘ozlarga sarflaydi:

1-rasm. Investitsion qo‘yilmaning tarkibiy qismlari¹⁰

Real investitsiyalar kiritilganda investor mazkur sohaga pul kiritishi bilan birga,asosiy vositalar,ishchi kuchlari,turli qiymatliklar kiritishi mumkin.
Portfel investitsiyalar esa korxonaning fond qimmatli qog‘ozlarini sotib olish orqali ma’lum miqdorda foyda olishdan iborat bo‘ladi.
Tijorat banklari qimmatli qog‘oz sotib ola turib o‘z oldiga bir qator maqsadlarni qo‘yadi:

• 
  investitsion qo‘yilmaning xavfsizligi;
  
• 
  investitsion qo‘yilmaning daromadliligi;
  
• 
  investitsion qo‘yilmaning o‘sib borishi;
  

¹⁰ Aliyev I. “Tijorat banklarining qimmatli qog’ozlar bilan opertasiyalari”.-T.:O’zbekiston,2005y-B-15. darsligi asosida tayyorlandi.

• 
  investitsion qo‘yilmaning likvidliligi.
  

Qimmatli qog‘ozlar portfelini quyidagi turlari mavjud:

• 
  balanslashtirilgan, kredit tashkilotining investitsion strategiyasiga to‘liq mos keluvchi
  
• 
  balanslashmagan, kredit tashkilotining investitsion strategiyasiga to‘liq mos kelmaydigan.
  

Qimmatli qog‘ozlar portfeli xarakteriga ko‘ra:konservativ va



Investitsiyalash subyektlari bo’yicha;
-davlat investitsiyalari;
-korporativ investitsiyalar;
-xususiy (yakka) investitsiyalar;