Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент молия институти магистратура бўлими

2013-2014 yillarda DO'MXM bozori bo'yicha ikkilamchi savdolar xajmining solishtirma ko'rinishi¹⁴ (mlrd. so'mda)

Yilning birinchi yarmi davomida ikkilamchi savdolarda nashrlarning aylanuv xajmi 13,742 mlrd. so'mga teng bo'lgan bo'lsa, yilning uchinchi va to'rtinchi choraklarida Ushbu ko'rsatkich 5,333 mlrd. so'mni tashkil etdi. Nashrlar aylanuvi xajmi bo'yicha eng yuqori ko'rsatkich ikkinchi chorak davomida kuzatildi va 7,851 mlrd. so'mni tashkil etdi. To'rtinchi chorakda esa nashrlar aylanuvi xajmining eng kam ko'rsatkichi kuzatilib, 1,144 mlrd. so'mga etdi xolos.

Agarda Davlat o'rta muddatli xazina majburiyatlari segmentida nashrlarning birlamchi joylashtirilishi va ikkilamchi savdolar aylanmasi xajmlarini choraklar tarkibida taxlil qilsak, u xolda mazkur qimmatli qog'ozlarning birlamchi hamda ikkilamchi savdo xajmlari bo'yicha eng yuqori ko'rsatkich ikkinchi chorakda va aksincha eng past ko'rsatkich to'rtinchi chorakda bo'lganligini kuzatamiz.
Yil davomida Davlat o'rta muddatli xazina majburiyatlarining 61 ta nashri bo'yicha 4,826 mlrd. so'mlik kupon to'lovlari amalga oshirildi.
Markaziy bank obligatsiyalari. 2014 yil davomida Markaziy bank obilgatsiyalari bozorida 8 ta auktsion o'tkazilib, e'lon qilingan nashrlar umumiy xajmi nominal bo'yicha 305,700 mlrd. so'mga teng bo'ldi. Bu ko'rsatkich 2013 yilga (3,0 mlrd. so'm) nisbatan 100 baravardan ko'proqqa oshgan.
E'lon qilingan nashrlarning nominal bo'yicha 206,963 mlrd. so'm miqdordagi xajmi, ya'ni 67,70 foizi auktsionlarda joylashtirildi.
2013 yilda nashrlarning joylashtirish xajmi e'lon qilingan xajm qismiga nisbatan 65,33 foizni tashkil qilgan edi.
Auktsionda nashrlarni joylashtirish xajmi ham o'tgan yilga (1,960 mlrd. so'm) nisbatan sezilarli darajada ko'payganligini ham kuzatish mumkin.

5-rasm
2013-2014 yillardagi MBO bo'yicha o'tkazilgan auktsionlarda e'lon qilingan va joylashtirilgan hajmlarning solishtirma ko'rinishi¹⁵ (mlrd. so'mda)
2013 yilda o'tkazilgan ikkilamchi savdolarda dilerlar va ularning investorlari tomonidan bitimlar tuzilmadi. Xulosa qilib aytganda, 2014 yilda Xukumat tomonidan davlat qimmatli qog'ozlarida rasmiylashtirilgan davlat ichki qarzi muddatlarini uzaytirishga qaratilgan siyosatini davom ettirildi.
Shu bilan bir qatorda, Markaziy bank ham pul masasining bankdan tashqari aylanuvini qisqartirishdagi bozor tamoyillariga asoslangan siyosatidan kelib chiqib, qimmatli qog'ozlar bozoridagi obligatsiyalar xajmini keskin oshirdi.



6-rasm