Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент давлат техника университети

9.3. Микропроцессор билан бошқариладиган рақамли ўлчаш 
асбоблари 
 
Рақамли ўлчаш асбоблари таркибида микропроцессорни 
қўллаш ўлчаш жараёнини соддалаштиради, уларни қиёслашни ва 
калибрлашни автоматлаштиради, ўлчаш натижаларига (ахборотига) 
статистик 
ишлов 
беради 
ва 
асбобларнинг 
метрологик 
характеристикаларини яхшилайди. 
10.3-расмда рақамли микропроцессорли вольтметрни 
схемаси келтирилган. 
Рақамли микропроцессорли вольтметрнинг кириш блоки 
масштабли ўзгарткич (МЎ)дан иборат бўлиб, у бир йўла ўзгарувчан 
(U
x
) кучланишни ўзгармас кучланишга ўзгартиради. Кейин эса 
ўзгармас ток кучланиши аналог – рақамли ўзгарткич (АРЎ) га 
берилади ва у ерда рақам шаклига келтирилади. Ҳозирги замон 
микропроцессорли асбобларда АРЎ ларнинг икки босқичда 
интеграллайдиган турлари кенг тарқалган. 
Кириш кучланишига пропорционал бўлган маълум кетма – 
кетликдаги импульслар сони АРЎдан микропроцессорнинг (МП) 
интерфейсига узатилади. Масштабли ўзгарткич (МЎ) ва 
микропроцессор (МП) лар ўзаро токли импульс орқали боғланади. 
Микропроцессор интеграллаш жараёнини бошқаради ва 
рақамли ахборотни рақамли дисплейга (РД) чиқариб беради. 
МЎ 
АРЎ 
МП 
РД 
9.3-расм Рақамли микропроцессорли вольтметр схемаси. 

---

117 
Рақамли дисплей (РД) ўлчанган катталикни ва унга тегишли 
матнли ахборотни ҳам ёзиб чиқаради. 
Микропроцессорли вольтметрлар кўп дастурли асбоблар 
ҳисобланиб, улар ёрдамида ўлчанган катталиклар устида барча 
арифметик ва алгебраик амалларни, ўртача квадратик четланиш 
(оғиш), дисперсия, математик кутилишларни ҳисоблаш ҳамда 
хотирлаш амалларини бажариш мумкин. 
Ҳозирги 
пайтда 
Россия 
Федерациясида 
ишлаб 
чиқариладиган Ш 1531. Ш 1612. В7–39, В7-40 русумли ҳамда 
Германияда 
ишлаб 
чиқариладиган 7055, 7065 турдаги 
микропроцессорли вольтметрлар кенг кўламда ишлатилмоқда.