Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги термиз давлат университети

 Абдусамедов Н.А. Иқтисодий хавфсизлик (ижтимоий-фалсафий таҳлил). – Т., 2008. – Б. 19. 
26
 Ўзбекистон Республикаси статистика қўмитаси маълумоти. 2009 йил 9 март. 01/3-12-06-15-сон.

---

32 
Оила муносабатлари ва ѐшлар тарбияси ҳамма вақт долзарб ижтимоий 
масалалардан бири бўлиб келган ва бу хусусда муқобил илмий-назарий, 
диний-фалсафий қарашлар тизими вужудга келган. Шулардан бири 
фарзандларни тарбиялаш босқичларидир. Оилада фарзандларни тарбиялаш 
босқичлари қуйидаги босқичларга бўлинади: 1-босқич–фарзанд туғилган 
кундан бошлаб, боғча ѐшигача бўлган давр; 2-босқич–мактабгача тарбия 
(болалар боғчаси даври) бўлган давр; 3-босқич – мактаб даври; 4-босқич –
касб-ҳунар коллежлари, академик лицейлар, олий ўқув юртлари ва меҳнат 
жамоаларидаги таълим – тарбия; 5-босқич – мустақил ҳаѐтга қадам 
қўйгандан кейинги даврни ўз ичига олади. 
Юқоридагилардан келиб чиққан ҳолда қуйидаги хулосаларга келиш 
мумкин:
биринчидан, оила муносабатларининг жамиятда бир хотинликка 
асосланган (моногам) оила шакллангунга қадар, унинг ибтидоий 
кўринишлари – «қон-қариндош оила», «пунауал оила», «кўп хотинлик» оила 
шакллари бўлган; 
иккинчидан, Ўзбекистондаги мавжуд оилалар, асосан, катта, патриархал 
ва кичик нуклеар оила тоифасидадирлар. Статистик маълумотларга асосан 
катта оилалар (эр-хотиннинг болалари ва ўз ота-оналари билан 
яшайдиганлар) 10 фоизни, кичик тўлиқ оилалар 49 фоизни ташкил этади. 
Қолганлари нотўлиқ оилалар (онаси бор, отаси йўқ, аксинча, отаси бор, онаси 
йўқ ѐки фарзандсиз оилалар)дир. Шунинг учун оила муносабатлари 
маданияти такомилида фарзандлар тарбиясига ҳар бир оила турига 
дифференциал (табақаланган) ҳолда ѐндашиш лозим;
учинчидан, 
оила 
муносабатлари 
маданиятини 
сақлаш 
ва 
такомиллаштиришда давлат қонунларига риоя қилиш билан бирга 
умуминсоний, миллий, айниқса, исломий қадриятларни ѐш оила қурувчилар 
онгига сингдириш, бу қадриятлардан оқилона фойдаланиш ўз самарасини 
бериши мумкин. Бу қадриятларнинг менсимаслик туфайли республикамизда 
никоҳсиз туғилган болалар сонини ортиб бораѐтгани ташвишли ҳолдир 

---

33 
(масалан, бундай болалар 2005 йилда 63339 нафар, 2006 йилда 67549 нафарга 
етган); 
тўртинчидан, мустақиллик шароитида оила қуриш оила кодекси 
асосида амалга оширилиб, мустаҳкам оилани шакллантириш баркамол 
авлодни тарбиялаш учун асос бўлиб хизмат қилмоқда. 

---

34