Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги термиз давлат университети иқтисодиёт ва туризм факультети

10.3. Turistik korxona biznes-rejasini shakllantirishning xususiyatlari va bosqichlari

Turistik korxonaning biznes-rejasini ishlab chiqish (4.1-chizma) bosqichma-bosqich (iterativ) metod bilan amalga oshiriladi. Bu jarayonning so‘nggi natijasi ushbu korxonani yaratish yoki uning investitsiya vazifalarini va turistik mahsulotni zamonaviylashtirish bo‘yicha dasturlarini amalga oshirishning maqsadga muvofiqligini asoslab berishdir.

10.3.1-chizmada taqdim etilgan biznes-rejani ishlab chiqish bosqichlari va ketma-ketligini batafsilroq qarab chiqamiz.

Turistik korxonaning biznes-rejasi



Ishlab chiqarishni rejalashtirish va turistik mahsulotning sifatini nazorat qilish

Marketingni rejalashtirish

Raqobat muhitini tahlil qilish

Turistik mahsulotni o‘tkazish bozorini tatqiq etish


Biznesni joylashtirish o‘rnini (geografiyasini) tanlash

Korxona faoliyatining asosiy turlarini tanlash





Invest. rejalashtirish

Tavakkallarni boshqarish

Xodimlarni ishini rejalashti-rish


Moliyaviy rejalashtirish

Yuridik rejalashti-rish

1.Korxona faoliyatining asosiy turlarini tanlash. Bu bosqichda quyidagi avsiyalarga amal qilish zarur:

faoliyatning yondosh turlarini nazarda tutish, ya’ni ko‘pincha tadbirkorga bog‘liq bo‘lmagan turli sabalarga ko‘ra (millatlararo nizolar, soliq siyosati, bojxona poshlinalari, transport tariflarining o‘zgarishi, inflyatsiya darajasi va sh.k.) kelib chiqqan moliyaviy tavakkallar ehtimolini kamaytirish uchun turistik biznesni diversifikatsiya qilish;

asosiy va qo‘shimcha faoliyatning uzoq muddatga ustuvor bo‘ladigan, milliy, mintaqaviy yoki mahalliy darajada ma’lum soliq imtiyozlariga ega bo‘lishi mumkin bo‘lgan turlarini tanlab olish, ya’ni avval-boshdan biznes rejaga barqarorlashtiruvchi omillar va bankrotlikning oldini oluvchi tadbirlarni kiritish.

2. 
   Biznesni joylashtirish o‘rnini (geografiyasini) tanlash. Agar firmaning asosiy faoliyati faqat ichki sayohat turlarini amalga oshirishni nazarda tutadigan bo‘lsa, u holda turistlarni qabul qilish-jo‘natish rayonini aniqlab olish zarur. Xalqaro turizmni amalga oshirishda faoliyat joyi (mamlakat, mintaqa), turistik mahsulotni o‘tkazishning xalqaro bozorlari tanlab olinadi.
   

1. 
   Tanlab olingan mintaqalarning raqobatbardoshligini baholash maqsadida turistik mahsulotni o‘tkazish bozorini tadqiq etish, ularda biznes borasida o‘z segmentini va yillar, mavsumlar, oylar bo‘yicha kelajakda bozorning maksimal sig‘imini aniqlab olish. Bu bosqichda shuningdek daromadlarnin kelgusi manbalari bashorat qilinadi.
   
2. 
   Raqobat muhitini tahlil qilish. Statistik ma’lumotlar (tanlab olingan mintaqada harakat qilayotgan firmalar soni, ularning turistik mahsulotlari ralizatsiya qilinishinin hajmi, narx omillari) tadqiq qilinadi, o‘z mahsuloti va raqobatchilarning o‘xshash mahsuloti o‘rtasidagi farq aniqlanadi.
   

Raqobat muhiti tahlil qilingandan so‘ng quyidagi uchta qarordan biri qabul qilinadi:

• 
  mazkur mintaqanin bozoridan ketish;
  
• 
  «o‘z segmenti»ni egallab olish bo‘yicha strategiya ishlab chiqish;
  
• 
  turistik tovarlar va xizmatlarning raqobatdan tashqari to‘plamini ishlab chiqish va amalga oshirish.
  

5. 
   Marketing rejalashtirishi. Unga quyidagi tashkil qiluvchilar kiritiladi: turistik mahsulotni realizatsiya qilish texnologiyasi, sotuvlarni rag‘batlantirish usullari, narxni tashkil qilish, reklama tadbirlari, sotuvdan keyin mijozlarga xizmat ko‘rsatish bo‘yicha ishlar, firma haqida jamoatchilik fikrini shakllantirish.
   

1.