Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги термиз давлат университети архитектура ва қурилиш факултети “Қурилиш материаллари ва буюмлари” фани бўйича

ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ ОЛИЙ ВА ЎРТА МАХСУС ТАЪЛИМ ВАЗИРЛИГИ
ТЕРМИЗ ДАВЛАТ УНИВЕРСИТЕТИ АРХИТЕКТУРА ВА ҚУРИЛИШ ФАКУЛТЕТИ
“Қурилиш материаллари ва буюмлари” фани бўйича
ЛАБОРАТОРИЯ МШҒУЛОТЛАРИ
30. Лаборатория иши: ИССИҚЛИК ИЗОЛЯЦИЯСИ, АКУСТИК МАТЕРИАЛЛАР ВА БУЮМЛАР.

ТерДУ Ўқитувчиси: Танрикулов Абдусаттор Артикович
Термиз-2021
30-Лаборатория иши.
ИССИҚЛИК ИЗОЛЯЦИЯСИ, АКУСТИК МАТЕРИАЛЛАР ВА БУЮМ-ЛАР. СИҚИЛИШДАГИ МУСТАХКАМЛИК ЧЕГАРАСИНИ ВА ИССИҚЛИК ЎТКАЗУВЧАНЛИК КОЭФФИЦИЕНТИНИ АНИҚЛАШ.

• 
  1. МИНЕРАЛ ПАХТАНИНГ СИҚИЛИШДАГИ МУСТАҲКАМЛИК ЧЕГАРАСИНИ АНИҚЛАШ
  

Умумий тушунча: Материалнинг сиқилишдаги мустаҳкамлик чегараси деганда, шу материалдан тайёрланган намунанинг емирилишига сабаб бўладиган кучга мос бўлган зўриқиш тушунилади.
Асбоб ва ускуналар: Чизғич, гидравлик пресс.
Ишлаш тартиби: Тайёрланган намуналарнинг сиқилишдаги мустаҳкамлик чегарасини аниқлаш чоғида намунани гидравлик пресснинг пастки таянчига шундай ўрнатиш керакки, унинг геометрик маркази таянч маркази тўғрисида жойлашсин. Шундан кейин пресснинг юқориги таянчи намуна устига тушириб қўйилади ва пресс насоси ишга туширилиб, намунанинг дастлабки қалинлиги 10% камайгунча сиқилади. Пресснинг назорат мили сиқувчи кучни кўрсатиб туради.
Минерал пахтанинг сиқилишга мустахкамлик чегараси R_с (КгС/см² (МПа)) қуйидаги формуладан фойдаланиб ҳисоблаб топилади:
R_b =
Бу ерда; Р – сиқувчи куч, КгС (Н).
S – намуна юзаси, см².
Олинган натижалар қуйидаги жадвалга ёзилади ва стандарт талаби билан таққосланади.

№	Ўлчамлари, см		Намуна юзаси,см^2	Сиқувчи куч, КгС (Н)	Сиқилишга мустахкамлик чегараси, КгС/см^2(МПа)
	узунлиги	эни
1
2
Иккита намунанинг ўртача қиймати

• 
  2. МИНЕРАЛ ПАХТАНИНГ ИССИҚЛИК ЎТКАЗУВЧАНЛИК КОЭФФИЦИЕНТИНИ АНИҚЛАШ
  

Умумий тушунча: Минерал пахтанинг иссиқлик ўтказувчанлиги ИТС-1 асбобида аниқланади. Бунинг учун ўлчамлари 150x150 мм ва қалинлиги 10-25 мм бўлган намуналар тайёрлаш керак. Намуналарнинг иссиқлик ўтказувчанлиги кам хатолик билан аниқлаш учун уларнинг қалинлиги 10-15 мм бўлиши керак. Иссиқлик ўтказувчанлиги юқори бўлган намуналар қалинлиги 20-25 мм бўлиши керак.
Асбоб-ускуналар. ИТС-1 иссиқликни аниқлаш асбоби, чизғич, намуна.
Ишлаш тартиби: Материалларнинг иссиқлик ўтказувчанлигини аниқлашни учун тайёрланган намуна ИТС-1 асбобидаги совутгич ва иситгич орасига қўйилади ва керакли даражада маҳкамланади. «О» тугмаси босилади, қурилма экранида намунанинг қалинлиги ва тахминий иссиқлик ўтказувчанлик коэффициенти қийматлари киритилади ва ўлчаш бошланади.

№	Намуна қалинлиги, см			Иссиқлик ўтказувчанлик коэффициенти, λ, Вт/(м·°С)
	а	b	h
1
2
Ўртача қиймати

иссиқлик ўтказувчанлик коэффициентини аниқлайдиган ИТС-1 асбоби.

Назорат саволлари.
1. Минерал пахтанинг сиқилишдаги мустахкамлик чегараси қандай аниқланади?
2. Минерал пахтанинг иссиқлик ўтказувчанлик коэффициенти қандай аниқланади?