Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги термиз давлат университети архитектура ва қурилиш факултети “Қурилиш материаллари ва буюмлари” фани бўйича

Ёғочни антисептиклаш усулида чиришдан ҳимоя қилиш. Ёғочни чириши ва уни олдини олиши. Одатда ёғоч 18-20 % намликдан юқори бўлса хар хил замбуруғ тушиб чиритади. Бунинг учун ёғоч инсонга зарари йўқ моддалар-антисентиклар-билан ишлов берилади.
Антисептиклар:
а) сувда эрийдиганлар:
-натрий фтор NaF-ҳидсиз, оқ порошок, ёғоч рангини ўзгартирмайди, 2-3 % ли эритма тайёрланади, замбуруғларни қирғин қилади.
-натрий кремний фторид Na₂SiF₆ -оқ ёки кулрангли кукун, сувда эриши 2,4 %.
-пентахлорфенол ПЛ.-ёғочга яхши шимилади.
б) ёғли антисептиклар:
-тош кўмир, қатронини қайта ишлашдан олинади (270-410 °С да), захарли, ўткир ҳидли, тўқ-қўнғирранг.
-тош кўмир қатронини дистиллаш йўли билан олинади (250-280 °С да)
Ёғли антисениклар билан ишлов берилган ёғочлар ранги туқ рангга киради, алангаланиши ортади.
Тош кўмир, қатронини қайта ишлашдан олинади (270-410 °С), захарли, ўткир ҳидли, тўқ-қўнғир ранг.
в) антисептик пасталар:
-битумли паста-эриган битумга кўк мой, натрий фторид, торф кукуни қўшиб олинади. (сувга чидамли).
-силикат паста-натрий кремний фторидга (15-20 %), суюқ шиша (72 % атрофида), сув, тош кўмир ёғи қўшиб олинади, ёнмайди, лекин сувга чидамсиз.
Ёғочни ёнишидан химоялаш.
Ёғочнинг ёмон камчиликларидан бири ёнишидир. Одатда ёғоч –250-300 °С да ёна бошлайди.
Ёнишни олдини олиш учун ёғоч ёнғиндан химоя қилувчи моддалар антипиренлар билан ишлов берилади.
Антипиренлар:
1) аммонийни тузлари: (NH₄)₂SO₄. Улар қиздирилганда қуйидагича ажралади:
(NH₄)SO₄ –˃2NH₃ +H₂SO₄
Ҳосил бўлган кучли кислота ёғочни устки қисмидаги сувни қуритади ва ички қисмига иссиқ ўтмаслигига ёрдам беради.
2) Бор - натрий тузи Na₂B₄O₇·10H₂O қиздирилганда сув буғлари чиқади ва эрийди, у эса буюм устида юпқа қатламли плёнка ҳосил қилади.

• 
  Назорат саволлари.
  

1. Ёғоч намунаси толаси бўйича сиқилишга мустахкамлиу чегараси қандай аниқланади?
2. Ёғоч толасига кўндаланг тақрибий сиқилишга мустахкамлик чегараси қандай аниқланади?
3. Ёғочнинг статик эгилишга мустахкамлик чегараси қандай аниқланади?
4. Ёғочнинг қуриб кичрайиши ва бўкиши қандай аниқланади?
5. Ёғочни чиришдан ва ёнишдан сақлаш бўйича нималарни биласиз?