Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги термиз давлат университети архитектура ва қурилиш факултети “Қурилиш материаллари ва буюмлари” фани бўйича

ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ ОЛИЙ ВА ЎРТА МАХСУС ТАЪЛИМ ВАЗИРЛИГИ
ТЕРМИЗ ДАВЛАТ УНИВЕРСИТЕТИ АРХИТЕКТУРА ВА ҚУРИЛИШ ФАКУЛТЕТИ
“Қурилиш материаллари ва буюмлари” фани бўйича
ЛАБОРАТОРИЯ МШҒУЛОТЛАРИ
1. Лаборатория иши: Қурилиш материалларнинг физик хоссалари; зичлик, ўртача зичлик, ғоваклик, сув шимувчанлик, иссиқлик ўтказувчанлик, иссиқлик сиғими ва хакозалар.




ТерДУ Ўқитувчиси: Танрикулов Абдусаттор Артикович


Термиз-2021
“Қурилиш материаллари ва буюмлари” фанидан синов лаборатория ишлари.
Kириш
Қурилиш буюмлари ва конструкциялари ишлатилганда ташқи кучлар ва атроф мухит таъсирларига бардош бериш керак. Шунинг учун конструкциялар тайёрлашда ишлатилган Қурилиш материаллари маълум мустаҳкамликга эга бўлиши, физик, кимёвий таъсирларга чидамли, ҳаводаги буғ ва газ таъсирларига, ҳарорат ўзгаришларига, намликка, кўп маротаба музлаб эриганда совуқ таъсирларига чидамли бўлиши керак.
Қурилиш материаллари ва буюмларининг хоссалари асосан уч гурухга бўлинади: физик, механик ва кимёвий хоссалар.
Физикавий хоссаларга – материалларининг тузилиши, зичлиги, ғоваклиги ва бўшлиги; материалларнинг сув, буғ ва газ таъсирига оид хоссалари (намланувчанлиги, сув шимувчанлиги, буғ ва газ ўтказувчанлиги ва х.к); иссиқлик, олов, совуқ, электр токи, товуш тўлқини ва нурланишга доир хоссалари (юқори хароратга, оловга, музлашга ва радиацияга чидамлилиги, ток ўтказувчанлиги, товуш ютувчанлиги, товушдан муҳовазалаш); шунингдек, бир қанча муҳит таъсирида, яъни сув ва совуқнинг бир вақтдаги таъсири (музлашга чидамлилиги) киради.
Материалларнинг механик хосси унинг барча ташқи кучлар таъсирига қаршилик кўрсатиш қобилияти, мустаҳкамлик чегараси билан характерланади.
Механик хоссаларга - материалнинг сиқилиши, чўзилиши, урилиш, ишқаланиш кучларига бардош бера олиш қобилияти ва уларнинг қаттиқлиги, пластиклиги, эластиклиги, мўртлиги киради.
К и м ё в и й ч и д а м л и л и к – материалларнинг кислоталар, ишқорлар ва газлар таъсирига қаршилик кўрсатиш химиявий чидамлилик деб аталади. Турли химиявий реактивлар таъсирида материалнинг бузилиши унинг коррозияланиши деб аталади.