Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти

ROI = EBIT (I-G) / [ ( Қ а.й.б.-Қа.й.о):2] . 
Бу ерда: 
EBIT
(ингл. еаrnings before interst and tax) - 
фирманинг фоиз ва солиқлар тўловларини амалга оширгунга қадар 
(ёки солиқ тўловларидан кейинги, лекин фоиз тўловларигача) 
бўлган фойдаси миқдори; 

---

84 
С - солиқ ставкаси (коэффициентда берилади); 
Қа.й.б., Қа.й.о. - активларнинг йил бошидаги ва йил 
охиридаги қиймати. Бу иккала миқдор ўртасидаги фарқ инвестиция 
харажатлари ҳажмини кўрсатади. 
ROI 
кўрсаткичининг 
қўлланиши 
унинг 
ҳисобланган 
даражасини ташкилот учун стандарт бўлган рентабеллилик 
даражалари билан солиштиришга асосланган. Агар бу кўрсаткич 
ташкилот томонидан стандарт деб қабул қилинган кўрсаткичдан 
катта бўлса, лойиҳа маъқул деб ҳисобланади. Бу кўрсаткич 
ҳозиргача дунёнинг кўпчилик мамлакатларида кенг қўлланиб 
келинишига қуйидагилар сабаб: 
Биричидан, уни ҳисоблаш осон ва дисконтлаш каби мураккаб 
ҳисоб-китобларни талаб этмайди. Шу билан бирга айрим шарт-
шароитлар мавжуд бўлса, ҳисобланган ROI микдори IRR миқдорига 
жуда яқин бўлади. Бу шарт-шароитлар қуйидагилардир: 
• агар инвестициялар перпетуитет кўринишида йиллик 
пул тушумларининг тенг миқдордаги суммалари сифатида амалга 
оширилса; 
• тўпланган амортизация қўшимча маблағларсиз эскирган 
ускуналарни янгилаш учун етарли бўлса; 
• инвестицияларни амалга ошириш даврида айланма капитал 
миқдорида ўзгариш рўй бермаса. 
Лойиҳаларни баҳолашнинг статик усуллари лойиҳа бўйича 
қўшимча маълумотлар олиш имконини бериши билан қадрлидир. 
Иккинчидан, акциядорлик компанияларида бу кўрсаткич 
менежерларни инвестициялашнинг акциядорларни энг кўп 
қизиқтирадиган бухгалтерия рентабеллиги кўрсаткичи билан 
боғлиқ бўлган вариантларига йўналтиради. 
ROI кўрсаткичи камчиликлари унинг афзалликлари аксини 
ташкил этади. Яъни бу кўрсаткич воситасида инвестиция 
лойиҳалари таққосланганда: 
•пулнинг турли вақтларда қиймати бир хил бўлмаслиги 
эътиборга олинмайди; 
•лойиҳалар турлича муддат хизмат қилиши инкор қилинади, 
яъни бир хил рентабелликка эга икки лойиҳадан бири 5 
йил, иккинчиси 10 йил даромад олишини таъминлаши бу 
кўрсаткичда акс этмайди. 
Шунингдек, инвестицияларнинг бухгалтерия рентабеллилига 
фирма 
бойлигининг 
реал 
ўзгаришини 
характерламасдан, 

---

85 
акциядорлар ва «четдаги» бошқа шахсларнинг талабларига мос 
натижа олишга қаратилган. 
Кўриб чиқилган инвестиция лойиҳаларини баҳолашнинг 
барча усулларини биргаликда қўллашгина лойиҳаларнинг са-марали 
ёки самарасиз эканлиги тўғрисида аниқ хулоса олиш имконини 
беради.