Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти

166 
«Инвестиция лойиҳасини молиявий таҳлил қилишнинг 
моҳияти ва турлари» мавзуси бўйича ТАЯНЧ ИБОРАЛАР 

Инвестиция лойиҳасининг молиявий таҳлили 

Молиявий таҳлил турлари 

Инвестициядан манфаатдор томонлар 

Инвестиция лойиҳасини молиявий таҳлил қилишнинг 
зарурлиги 

Молиявий рентабеллик таҳлили 

Ҳаражатлар

Даромадлар

пул оқимлари 

молиялаштиришга эҳтиёж таҳлили 

---

167 
24-мавзу. ИНВЕСТИЦИЯ ЛОЙИҲАСИНИ МОЛИЯВИЙ 
ТАҲЛИЛ ҚИЛИШДА ҚЎЛЛАНИЛАДИГАН
КЎРСАТКИЧЛАР ТИЗИМИ 
 
Режа: 
 
1. Лойиҳани эксплуатация қилувчи ташкилотнинг молиявий
таҳлили 
2. Лойиҳаларнинг молиявий таҳлилида қўлланиладиган 
кўрсаткичлар 
3. Лойиҳанинг молиявий самарадорлигини фойда баланси 
ёрдамида аниқлашнинг оддий усули
 
1. Лойиҳани эксплуатация қилувчи 
ташкилотнинг молиявий таҳлили 
Лойиҳани эксплуатация қилувчи ташкилотни молиявий 
таҳлилга учта молиявий ҳисоботни тайёрлаш, таҳлил этиш ва 
прогноз қилиш киради: 
•даромадлар(фойда ва зарарлар) ҳисоботи; 
•пул маблағлари тушумлари ва чиқимлари ҳисоботи; 
•баланс ҳисоботи. 
Бу ҳисоботлар лойиҳанинг бутун амалда бўладиган даври ёки 
ҳеч бўлмаганда уни эксплуатация қилишнинг дастлабки бир неча 
йилига тузилади. 
Кўрсатилган молиявий ҳисоботларни прогноз қилиш 
уларнинг барча компонентларини чуқур таҳлил қилиш, бухгалтерия 
ҳисоби ва молиявий ҳисоботларнинг умумий қабул қилинган 
қоидаларини билишни талаб этади. Шу туфайли бу ишни 
тажрибали бухгалтер аудиторларга ёки молиявий таҳлилчига 
топшириш керак. 
Фойда ва зарарлар ҳисобаш корхонанинг маълум даврдаги 
(чорак, йил) ишлаб чиқариш фаолиятидан олган даромадларини шу 
даврдаги қилинган ва даромад олиш билан боғлиқ бўлган 
харажатлари ўртасидаги нисбатни кўрсатади. Бу ҳисобот жорий 
хўжалик фаолияти самарадорлиш, лойиҳанинг ўз капиталини 
ошириш заҳираларини баҳолаш учун зарур. Бу шаклнинг яна бир 

---

168 
вазифаси турли солиқ тўловлари ва дивидендлар миқдорини 
аниқлашдан иборат. 
Корхонанинг молиявий ҳисоб тизими маълумотлари 
Баланс ҳисоботи
Фойда ва зарарлар 
ҳисоботи 
Пул 
кирими 
ва 
чиқими ҳисоботи 
Бу ҳисоботлар қуйидагиларга тақдим қилинади: 
1.Ички гуруҳ: 
•таъсисчилар; 
•бошқарувчилар; 
•ички аудиторлар.
2. Ташқи гуруҳ: 
•инвесторлар; 
•касаба уюшмалари; 
•солиқ инспекцияси; 
•кредиторлар; 
•жамоат ташкилотлари; 
•ташқи аудиторлар. 
Қуйида ушбу ҳисоботларнинг халқаро стандларга мос 
келувчи намуналарини келтирамиз(рақамлар шартли): 
Баланс 2003 йил 31 декабрь 
Воситалар 
Айланма воситалар 
Пул воситалари 
1449 
Бозордаги қимматбаҳо қоғозлар 
246 
Дебитор ҳисоблари (соф) 
9944 
Товар материал воситалари 
10623 
Пули тўланган харажатлар 
389 
Жами айланма маблағлар 
22651 
Асосий воситалар 
Бино, иншоат, асбоб-ускуналар 
26946 
Жами амортизация йиғиндиси 
-13534 
Бино, иншоат, асбоб-ускуналар (соф) 
13412 
Инвестиция 
1110 

---

169 
Баланс 2003 йил 31 декабрь 
Воситалар 
Айланма воситалар 
Патент ва савдо белгиси 
403 
Гудвил 
663 
Жами воситалар 
38239 
Капитал ва мажбуриятлар 
Қисқа муддатли мажбуриятлар 
Кредиторлар ҳисоблари 
5602 
Банкга ссуда тўлаш 
1000 
Жами мажбуриятлар 
876 
Кутилаётган солиқ тўловлари 
1541 
Узоқ муддатли қарзнинг жорий қисми 
500 
Қисқа муддатли мажбурияталрнинг жами 
9519 
Узоқ муддатли мажбуриятлар 
Узоқ муддатли қарзнинг қолдиғи 
2000 
Фойда солиғининг кечиктирилган қисми 
824 
Жами мажбуриятлар 
12343 
Капитал 
Оддий акциялар 
1000 
Бошқа тўланган ҳиссадорлик капитали 
11256 
Жами тўланган ҳиссадорлик капитали 
12256 
Тақсимланмаган фойда 
13640 
Жами капитал 
25896 
Жами мажбуриятлар ва капитал 
38239 
ФОЙДА ҲИСОБОТИ 
Товарларни сотишдан тушум 
2200000 
Сотилган товарларнинг таннархи 
1300000 
Умумий фойда 
900000 
Бошқарув ва сотиш харажаталри 
420000 
Амортизация харажаталри 
150000 
Солиқ ва кредит тўловларидан олдинги фойда 
330000 
Кредит қарз фоизлари тўловлари 
90000 
Солиқ тўлашдан олдинги фойда 
240000 
Солиқ тўлови 
80000 
Соф фойда 
160000 
Имтиёзли акциялар дивидентлари 
10000 
Тақсимланмаган фойда 
150000 
Муомаладаги акциялар сони 
120000 
Ҳар дона акцияга фойда 
1,25 

---

170 
Юқоридаги 
молиявий 
ҳисоботлардан 
фойдаланиб, 
корхонанинг молиявий соғломлиги ҳақида хулоса қилинади. 
Молиявий таҳлилнинг биринчи босқичи ана шу ҳисоботлардан келиб 
чиқади. 
Пул маблағлари тушуми ва харажати ҳисоботи ҳисобот 
даврида пул маблағларини бошқаришни характерлайди ва ҳисобот 
йилида ташкилотнинг пул тушумлари ва чиқимларини ҳисоблаш 
учун хизмат қилади. Баъзида бу ҳисобот ликвидлиликнинг ҳаракати 
ҳисоботи, пул маблағлари ҳаракати ҳисоботи деб ҳам юритилади.