Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарқанд давлат университети

(3.4.1) 
Бу ерда
: М
с
– меҳнат самарадорлиги; И
х
– иш ҳажми (вақт 
бирлиги давомида); С
и
– ишчилар сони; М
сифати
– меҳнат сифати 
кўрсаткичи. 
Меҳнат самарадорлигини ҳисоблашнинг умумий кўрсатки-
чидан фойдаланган ҳолда аниқлашда ишлаб чиқариш жараёнида 
маълум вақт бирлиги (минут, соат, смена) давомида ишчилар 
томонидан ишлаб чиқарилган ялпи маҳсулот миқдорини шу 
маҳсулот ҳажмини ишлаб чиқаришда иштирок этган ишчилар сони 
билан корхонанинг ўзига хос иш фаолиятига асосланган ҳолда 
ишлаб чиқилган меҳнат сифати кўрсаткичи кўпайтма йиғиндисига 
нисбати асосида ҳисоблаб топилади. Ушбу ҳисоблаш услубининг 
меҳнат самарадорлигини тўлақонли баҳолашда камчиликлари 
мавжуд. Масалан, ишчиларнинг меҳнат фаолиятидаги иш тажри-
баси ва маҳоратини, сарфланган иш вақти ва ишчи кучи 
тежалишини ҳамда бажарилган иш сифатини ифода этмайди. 
Умумий кўрсаткич ифода этмайдиган меҳнат самарадорлиги 
кўрсаткичларини хусусий кўрсаткичларда алоҳида кўрсаткичларга 
бўлинган ҳолда ҳисоблаб топиш мумкин. 
Меҳнат самарадорлигини аниқлашнинг хусусий кўрсаткич-
лари қўйидагилар ҳисобланади: 

меҳнат унумдорлиги ва унинг ўзгариши; 

ишчиларнинг меҳнат тажрибалари (малака, билим); 

иш сифати; 

жонли меҳнатни тежаш; 

иш вақтидан оқилона фойдаланиш; 

меҳнат ҳақи маблағларидан фойдаланиш самарадорлиги. 
Меҳнат унумдорлиги ва унинг ўзгариши.
Меҳнат унумдор-
лиги меҳнат самарадорлигининг ажралмас муҳим кўрсаткичи 
бўлиб, моддий ишлаб чиқариш соҳасидаги инсон меҳнат фаолия-
тининг маҳсули тарзидаги (вақт ёки меҳнат бирликларида) дара-
жасини ифода этади. Меҳнат унумдорлиги даражаси 2 та кўрсаткич 
асосида таснифланади: