Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти

5.1-jadval  
XVF kreditlash shartlari  
Kreditlash 
 mexanizmi 
To‘lov  
shartlari 
Muddati (yil hisobida) 
Eng uzoq 
muddat 
Kutilayotgan 
muddat 
Davriylik 
«
Stend-bay
» krediti 
Asosiy stavka + marja 
3,25-5 
2,25-4 
Har kvartalda 
 
Kengaytirilgan kreditlash  Asosiy stavka + marja 
4,5-0 
4,5-7 
Har yarim yilda 
Qoplovchi moliyalash 
Asosiy stavka 
3,25-5 
2,25-4 
Har kvartalda 
Favqulodda yordam 
Asosiy stavka 
3,25-5 
— 
— 

---

74 
 
Qo‘shimcha zaxiralarni 
qoplash 
Asosiy stavka + marja 
2,5-3 
2-2,5 
Har yarim yilda 
Kambag‘allikka qarshi va 
iqtisodiy o‘sishni qo‘llab-
quvvatlash 
Yillik 0,5% 
5,5-10 
- 
- 
 
Aytish  joizki,  hozirda  XVF  kreditlash  siyosatining  asosini  “Stend-bay” 
kreditlar  tashkil  etadi.  Bunday  kredit  to‘g‘risidagi  shartnomaga  asosan  a’zo 
mamlakatlar  to‘lov  balansida  qisqa  muddatli  muammolarni  bartaraf  etish  uchun 
odatda 12 – 18 oyga belgilangan miqdorda kredit olish huquqiga ega bo‘ladilar. 
Kengaytirilgan  kreditlash  mexanizmi
.
  XVF  kengaytirilgan  kreditlash 
mexanizmi  bo‘yicha  a’zo  mamlakatlar  belgilangan  miqdorda  kredit  olish  huquqiga 
ega  bo‘lgan  holda  bunday  kredit  odatda,  uch-to‘rt  yilga  beriladi.  Ushbu  mexanizm 
asosida  ajratilgan  mablag‘lar  a’zo  mamlakatlarda  to‘lov  balansi  holatiga  sezilarli 
salbiy  ta’sir  ko‘rsatuvchi  tuzilmaviy  xususiyatga  ega  muammolarni  bartaraf  etishga 
xizmat  qiladi.  Qoplovchi  moliyalash,  u  kambag‘allikka  qarshi  va  iqtisodiy  o‘sishni 
qo‘llab-quvvatlash mexanizmi sifatida e’tirof etiladi, ya’ni: 
•
 
qo‘shimcha zahiralarni moliyalash mexanizmini. 
•
 
qoplovchi  moliyalashni.  Qoplovchi  moliyalash  1963  yilda  joriy  etilgan 
bo‘lib,  jahon  bozorlarida  tovar  xom-ashyo  narxining  o‘zgarishi  natijasida  eksport 
tushumi kamomadi hosil bo‘lgan yoki oziq-ovqat importi qiymatining o‘sishiga duch 
kelgan mamlakatlarga taqdim etiladi. 
Favqulodda yordam
.
 Ushbu tartib favquloddagi holatlar tufayli to‘lov balansida 
yuzaga kelgan muammolarni bartaraf etishda a’zo mamlakatlarni qo‘llab-quvvatlash 
maqsadida 1962 yilda joriy etilgan. 1995 yilda a’zo mamlakatlarda harbiy mojarolar 
tufayli  ularning  institutsional  va  ma’muriy  salohiyatiga  putur  etkazilgani  sababli 
mazkur tartibni qo‘llash miqyosi yanada kengaytirilmoqda.