Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти

16.2 – jadval    
Investitsiya loyihalarining moliyalashtirish manbalari tarkibi
97
 
 
Guruhi 
Turi 
Manblarning guruhdagi tashkiliy tarkibi 
Davlat 
mablag‘lari 
(resurslari) 
 
O‘zlik 
davlat byudjeti  
mahalliy byudjetlar  
byudjetdan tashqari fondlar  
Jalb 
qilingan 
davlat kredit tizimi  
davlat sug‘urta tizimi  
Qarz 
davlat  qarzdorligi  (davlat  zayemlari,  tashqi  qarzlar,  xorijiy 
kreditlar va boshqa shu kabilar)  
Korxonalar 
mablag‘lari 
(resurslari) 
 
O‘zlik 
korxonaning o‘z investitsion resurslari 
Jalb 
qilingan 
badallar, 
hayriyalar, 
aksiyalar 
chiqarish, 
aksiyalarning 
qo‘shimcha emissiyasi  
rezidentlar-investitsiya  kompaniyalari  investitsiya  resurslari, 
jumladan, payli investitsion fondlar  
rezidentlar-sug‘urta kompaniyalari investitsiya resurslari  
rezidentlar-nodavlat nafaqa fondlari investitsiya resurslari 
Qarz 
bank  va  tijorat  kreditlari  hamda  byudjet  kreditlari  va  maqsadli 
kreditlar 
chet  ellik  investorlar  investitsiya  resurslari,  jumladan,  tijorat 
banklari,  xalqaro  moliyaviy  institutlar,  institutsional  investorlar, 
xorijiy korxonalar  
 
Loyihaning  iqtisodiy  samaradorligini  aniqlashning  asosi  bo‘lib  sof  pul  oqimini 
tahlili  hisoblanadi.  Sof  pul  oqimi  o‘z  tarkibiga  quyidagilarni  qamrab  oladi:  loyiha 
egalarining aksioner kapitaliga dastlabki investitsiya qo‘yilmalarini va kreditorlarning 
qarz mablag‘larini; olingan foydani; sarf harajatlarni. Kreditorlar loyihaning iqtisodiy 
sezgirligini  jahon  amaliyotida  keng qo‘llaniladigan  sof  qoplash  koeffitsiyenti  (NPV 
Coerage  Ratio)  va  umumiy  qoplash  koeffitsiyenti  (Annual  Coerage  Ratio)  kabi 
ko‘rsatkichlar orqali aniqlashlari mumkin. Loyihalarni moliyalashtirishning uchinchi 
va  to‘rtinchi  bosqichlarida  homiylarni  faoliyatini,  risklarni  va  ularni  taqsimlanishini 
tahlil  etadi.  Bu  bosqichda  kreditorlar  rahbarlarning  faoliyatini  va  ularning  imidjini, 
loyiha  ishtirokchilari  uchun  risklarning  to‘g‘ri  taqsimotini  o‘rganadi.  Davlatning 
investitsion resurslariga turli soliqlar va majburiy yig‘imlardan tashkil topgan soliqli 
 
97
  Эргашева  Ш..  Узоқов  А.  Инвестицияларни  ташкил  этиш  ва  молиялаштириш.  Ўқув  қўлланма.  –  Т.:  “Iqtisod-
moliya”, 2008 йил 

---

227 
 
daromadlari  soliqsiz  daromadlarining  bir  qismi,  xususiy  investitsion  resurslarga 
iqtisodiyotning  turli  sohalarida  faoliyat  yurituvchi  xo‘jalik  sub’ektlarining  turli 
fondlarda jamlangan mablag‘lari va jismoniy shaxslarning mablag‘lari kiradi.  
Xorijiy  investitsion  resurslarga  chet  el  davlatlari,  korxolari,  xalqaro  miliyaviy 
institutlar  mablag‘lari  kiradi.  Ularning  barchasi  investitsion  faoliyatni  moliyaviy 
ta’minlash  manbalari  bo‘lib  hisoblanadi.  Investitsiya  loyihalarini  moliyalashtirish 
ishlab  chiqarishni  tashkil  etish  jihatlarini  o‘zgartirib,  iqtisodiy  rivojlanishni  xorijiy 
investitsiyani  jalb  etish  orqali  olib  boradi.  Bunday  moliyalashtirish  mulkchilikning 
turli  shakllariga  mansub  xo‘jalik  yurituvchi  sub’ektlar  faoliyatini  yanada  samarali 
bo‘lishiga  yordamlashadi,  xo‘jalik  amaliyotida  asta-sekin  bosqichma-bosqich 
iqtisodiy  o‘sishni  kengaytirishga,  xorijiy  investitsiyalarni  jalb  qilish  imkoniyatini 
oshiradi,  takror  ishlab  chiqarishni  har  tomonlama  jadallashtirishga  imkon  beradi, 
xususiy sektorni investitsiyalash imkoniyatlarini kengaytirishga xizmat qiladi.