Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти

Investitsion hatarlar darajasi quyidagi ko‘rsatkichlarda o‘z aksini topgan:
 
-  to‘lovga  qobillik  darajasi  –  Kuk  koeffitsiyenti  asosida  baholanadi,  bu 
koeffitsiyent  bank  kreditlari  qay  darajada  shaxsiy  mablag‘lar  hisobiga  qoplanishini 
ko‘rsatib beradi; 

---

111 
 
-  ijtimoiy  mavqei  darajasi  –  sektordagi  ish  haqining  mamlakatdagi  yashash 
minimumiga nisbatan muvofiqligi tushuniladi; 
- xususiy kapitallar rentabelligining o‘rtacha tarmoq ko‘rsatkichining variatsion 
koeffitsiyenti  –  moliyaviy  (investitsion)  hatar  darajasi  dinamikasining  an’anaviy 
o‘lchov darajasi hisoblanadi. 
Iqtisodiy  holat  elementlari  ko‘rsatkichlari  o‘lchovi  turli  miqdor  va  kenglikka 
ega  bo‘lgani  hamda  olinadigan  natijalarni  yagona  masshtabga  keltirish  uchun 
ko‘rsatkichlarni  darajalash  uslubiyotidan  foydalanilgan.  Mazkur  uslubiyot 
investitsion jozibadorlikni baholashning har bir ko‘rsatkichi bo‘yicha [0,1] intervalda 
teng  taqsimlashga  asoslangan.  Baholash  ko‘rsatkichining  eng  past  darajasiga  0,  eng 
katta darajasiga 1 beriladi. Shunday qilib, qolgan ko‘rsatkichlar interval ichida, ya’ni 
o‘z darajasiga mos ravishda 0 va 1 orasida taqsimlanadi. 
Integral  ko‘rsatkichlar  sifatida  investitsion  jozibadorlikni  baholash  elementini 
o‘rtacha darajasidagi ko‘rsatkichlari qabul qilinadi. Shuning uchun ham, investitsion 
jozibadorlikni  baholash  elementlari  darajasini  ko‘rsatkichlarining  qiymatlari  turli 
omillar tizimini majmuaviy baxolash imkonini beradi. 
Iqtisodiyot sektorlarining investitsion jozibadorligini baholash unsurlari har xil 
ma’lumotlar  berganligi  uchun  investitsion  qarorlar  qabul  qilishda  turli  xil  rol 
o‘ynaydi.  Shu  sababli  asosiy  elementlarning  ahamiyati  ekspert  yo‘li  bilan  ya’ni, 
baholashni  tasniflovchi  xususiyatlarini  hisobga  olgan  holda  aniqlanadi.  Real  sektor 
tarmoqlarining  investitsion  jozibadorligini  baholash  uchun  asosiy  elementlarning 
quyidagi koeffitsiyent ko‘rsatkichlari tavsiya etiladi: 
- tarmoq rivojlanishi istiqbolining darajasi – 0,2; 
- iqtisodiyot sektorining rentabellik darajasi – 0,65; 
-  tarmoqdagi  investitsion  xatarlar  darajasi  –  0,15.
 
Shuni  alohida  ta’kidlash 
kerakki,  investitsion  jozibadorlikni  baholash  ko‘rsatkichlari  agarda  summada 
o‘lchanayotgan bo‘lsa 1,0 yoki foizda 100 foiz tashkil etishi lozim.