Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти

Дебет 2010 ―Асосий ишлаб чиқариш‖ , 2310 ―Ёрдамчи ишлаб чиқариш‖ 
Кредит 2810 ―Омбордаги тайѐр маҳсулотлар‖ 

Брак маҳсулот деб тан олинганда 
Дебет 2600 ―Ишлаб чиқаришдаги браклар‖ 
Кредит 2810 ―Омбордаги тайѐр маҳсулотлар‖ 

Камомадлар аниқланганда 
Дебет 5910 ― Бойликларни бузилишидан кўрилган камомад ва 
йўқотишлар‖ 
Кредит 2810―Омбордаги тайѐр маҳсулотлар‖ 

Кўргазма залларига берилганда 
Дебет 2820 «Кўргазмадаги тайѐр маҳсулотлар» 
Кредит2810―Омбордаги тайѐр маҳсулотлар‖ 

Комиссияга берилганда 
Дебет 2830 «Комиссияга берилган тайѐр маҳсулотлар» 
Кредит2810 «Омбордаги тайѐр маҳсулотлар» 

---

98 
Сотилган тайѐр маҳсулотларнинг ҳақиқий таннарини ҳар бир счѐт-фактура бўйича аниқлаб 
бўлмайди. Шунинг учун сотилган маҳсулотларнинг таннархини топиш мақсадида ҳисобот 
даври охирида тайѐр маҳсулотлар ҳолати ва ҳаракати бўйича баланс тузилади. Ушбу 
баланс қуйидагича тузилади. 
 
Тайѐр маҳсулот бўйича баланс 
 
Кўрсаткичлар 
Таннархи 
бўйича 
Сотиш 
баҳоси 
бўйича 
Фарқи 
(+,- ) 
1. Давр бошига қолдиқ 
2000000 
2580000 
258000 
2. Ишлаб чиқаришдан 
олинган маҳсулот 
10000000 
13400000 
3400000 
3. Қайта баҳолаш суммаси 
500000 
500000 
4.Жами сотишга тайѐр 
маҳсулот ( 1 + 2 + 3 ) 
12000000 
14158000 
2158000 
5. 1 сўмлик маҳсулотга тўғри 
келадиган харажат 
Х 
0,8475 
6. Сотилган тайѐр маҳсулот 
9322500 
11000000 
1677500 
7.Давр охиридаги қолдиқ 
2677500 
3158000 
480500 
Сотилган маҳсулотларнинг таннархини топиш учун балансда уларнинг 
ҳолати ва харакати тўғрисидаги маълумотлар ҳақиқий ишлаб чиқариш таннархи 
ва сотиш баҳоларида алоҳида устунчаларда кўрсатилади. Жами сотишга тайѐр 
маҳсулотларга кетган барча харажатларни сотишга тайѐр жами маҳсулотларни 
сотиш баҳосига (ҚҚС сиз) бўлиш йўли билан 1 сўмлик сотишга тайѐр 
маҳсулотга тўғри келадиган ўртача таннарх аниқланади. Топилган ўртача 
таннарх сотилган тайѐр маҳсулотларнинг сотиш баҳосидаги (ҚҚС сиз) 
қийматига кўпайтирилади, чиқган сумма жами сотилган тайѐр маҳсулотнинг 
таннархини билдиради. Юқорида келтирилган шартли мисолда 1 сўмлик 
сотишга тайѐр маҳсулотга тўғри келадиган ўртача таннархи 0, 85 сўмни ташкил 
қилган. Жами сотилган тайѐр маҳсулотнинг таннархи – 9322500 сўм (11000000 
х 0,85). Ушбу суммага ҳисобот даври охирида қуйидаги бухгалтерия ѐзуви 
қилинади: