09.00.01 – ОНТОЛОГИЯ, ГНОСЕОЛОГИЯ ВА МАНТИҚ ИХТИСОСЛИГИ БЎЙИЧА САВОЛНОМА
Авесто энг қадимги манба.
Алоқа тушунчасининг моҳияти. Ҳажм жиҳатидан умумий, алоҳида ва хусусий алоқалар.
Алоқа учун асос, муносабат ва ўзаро таъсир тушунчалари.
Бадиий ижод билан боғлиқ илмий тадқиқот.
Базис қонунлар ва локал қонунлар.
Биосфера ва ноосфера алоқадорлиги.
Борлиқнинг асосий шакллари.
Борлиқ ва йўқлик диалектикаси
Дунёқараш тушунчаси ва унинг асосий шакллари.
Дунёқарашнинг тарихий шакллари: миф, дин, фалсафа, фан.
Дунёқарашнинг тузилиши: дунёни сезиш, дунёни идрок этиш, дунёни тушуниш.
Диний дунёқараш ва унинг функциялари
Диний дунёқарашнинг илдизлари
Мифология дунёқараш сифатида
Фалсафа фанининг предмети ва структураси
Фалсафанинг функциялари
Фалсафа ва фаннинг ўзаро алоқадорлиги ва фарқи111
Дунёнинг илмий манзараси ва унинг эволюцияси
Дунёнинг классик манзараси
Дунёнинг ноклассик манзараси ва тузилиши.
Дунёнинг ҳозирги илмий манзараси эволюцияси.
18
Зарурият ва тасодиф диалектикаси.
Зарурият ва тасодиф Сабаб ва оқибат диалектикаси.
Зиддиятларнинг турлари. Асосий ва иккинчи даражали зиддиятлар.
Илмий жамоатчилик илмий рационализмнинг етакчилари.
Интеллектуал элита ва и лм аҳли тушунчаси
Илмий тадқиқот типларининг таснифи.
Илмий тадқиқот типларининг таснифи. Фундаментал тадқиқотлар. Амалий тадқиқотлар.
Илмий тадқиқот усуллари ва воситалари.
Илмий тадқиқотда эркинлик ва ижтимоий назорат.
Илмий тушунтиришнинг дедуктив-номологик модели.
Имкониятларнинг турлари.
Инновация тушунчаси ва унинг таҳлили.
Инсон ва ноосфера.
Инсон фалсафий муаммо сифатида.
Инсоннинг пайдо бўлиши ва эволюцияси.
Интеллектуал интуиция ҳақидаги таълимот.
Интериоризация ва экстериоризация тушунчаси ва уларнинг механизми.
Интуиция ва ижод.
Қарама-қаршиликлар бирлиги ва кураши қонуни.
Категория тушунчаси ва уларнинг турлари.
Конвенциализм таълимоти Ньютон механикаси қонунлари тилдаги келишувлар ҳисобланиши.
Конвенциализм фанни талқин қилишнинг муайян методологик концепцияси сифатида.
Қонунларнинг таснифи. Воқелик қонунлари. Фан қонунлари. Фалсафа қонунлари
Фазо ва вақт борлиқнинг фундаментал шакллари.
Фазо ва вақтнинг умумий хоссалари: объективлик, абадийлик, чексизлик ва ички зиддиятлилик.
Марказий Осиёда фалсафий фикрлар ривожланишидаги ижтимоий-сиёсий шароит.
Материя ва ҳаракат бирлиги.
Материя тушунчаси ва унинг функциялари
Материя ҳаракат шаклларининг сифат хусусияти ва ўзаро алоқаси.
Мах психофизикаси.
Метод, методология ва методика тушунчалари. Методларнинг таснифи
Асосий методологик тамойиллар.
Миқдор ўзгаришларининг сифат ўзгаришларига ўтиши қонуни.
Мифология энг қадимги маданият шакли.
Муаммонинг юзага келиши ҳақида Мах таълимоти.
Мумтоз фаннинг пайдо бўлиши ва ривожланиши
Новацияларнинг ўзига хос хусусиятлари. Новация янги илмий ғоядаги «эскилик» элементи.
Ноосфера – инсоният геологик куч сифатида.
Диалектиканинг тарихий шакллари
Объектларнинг барқарорлиги ва беқарорлиги диалектикаси.
Оламнинг пайдо бўлиши ва эволюцияси. Ер тарихи.
Олимнинг меҳнати ва консенсус, яъни муросага келиш муаммоси.
Олимнинг тадқиқот объекти яхлит ва тўлақонли эканлигига ишончи.
Онгнинг структураси ва функциялари.
Онтология. Борлиқ ва соф борлиқ ғоясининг таҳлили.
Парадигма ва унинг структураси.
Постноклассик методологияда бифуркация, флуктуация, тартибсизлик, диссипация, ғалати аттракторлар, чизиқсизлик сингари тушунчалар.
19
Постноклассик фаннинг шаклланиши.
Релятивистик космологияда оламнинг чексизлиги муаммоси.
Сабаб ва оқибат ўртасидаги диалектик ўзаро алоқа.
Ҳиссий билишнинг ўзига хос хусусиятлари
Синергетика, бифуркация, флуктация, хаос, диссипация, ночизиқлик тушунчаларининг таҳлили
Сифат, миқдор, меъёр, хосса, сакраш категорияларининг таснифи.
Субстанция ва субстрат тушунчаси.
Субстанцияга оид қарашларнинг таснифи.
Табиат тушунчасининг кенг, тор ва махсус маънолари.
Тафаккур унинг моҳияти ва шакллари
Тил билишнинг нейтрал воситаси сифатида.
Тирик табиат ёки ҳаётнинг пайдо бўлиши.
Тушуниш ва тушунтиришнинг мутаносиблиги.
Тушуниш ва унинг билиш билан ўзаро муносабати.
Тушунишда символнин ўрни.
Ф.Бэкон ва Т.Гобсснинг фалсафий қарашлари.
Р.Декарт ва . Б.Спиноза таълимоти. Г.Лейбниц монадалар ҳақида.
Фалсафа ва фаннинг мутаносиблиги ва фарқи.
Фан тарихига оид қарашлар таснифи: Презентизим ва антикваризм, экстернализм ва интернализм, сциентизм ва антисциентизм.
Фалсафа категорияларининг таснифи.
Фалсафа қонунларининг асосий шакллари.
Фалсафа маданиятлар тизимида. (фан, санъат, маданият, дин)
Фалсафа пайдо бўлишининг мифологен, гносеологен, гносеомифологик концепциялари.
Фан билишнинг махсус шакли. Фан тараққиётнинг асосий босқичлари
Фан фалсафасининг предмети
Фан тарихи тараққиётининг асосий моделлари.
Фанларнинг диффиренциация ва интеграцияси.
Фаннинг ижтимоий маданий мўлжаллари.
Фундаментал тадқиқотларнинг асосий турлари.
Ҳаракат ва ҳаракатсизликнинг ўзаро нисбати.
Ҳаракат тушунчаси.
Ҳиссий даражадаги билим ва унинг шакллари: сезги ва идрок, хотира, хаёл ва тасаввур.
Ҳодисанинг атрибутлари: нарса ва жараён.
Ҳозирги замон олимининг портрети.
Ҳозирги замон методологияси: куматоид, кейс стадис, абдукция.
Эвристика ва унинг асосий моделлари
Яккалик, хусусийлик ва умумийлик диалектикаси.
Мазмун ва шакл диалектикаси
Моҳият ва ҳодиса диалектикаси
Бутун ва қисм диалектикаси
Эмпирик билиш даражалари
Фан фалсафаси ривожланишининг биринчи босқичи
Фан фалсафаси ривожланишининг иккинчи босқичи
Фан фалсафаси ривожланишининг учинчи босқичи
Эволюцион эпистемологиянинг ўзига хос хусусиятлари
Эпистемология, гносеология ва методологиянинг уйғунлиги
Ахборот, билим, маълумот тушунчаларининг ўзаро алоқаси ва фарқи
Ахборотлашган жамият тушунчаси ва таснифи
Информатика ва информатизация тушунчаси
20
Тушунтиришнинг таснифи: дедуктив номологик, интенционал ва телеологик тушунтириш
Инкорни инкор қонуни ва унинг категориялари
Имконият ва воқелик категорияларининг диалектикаси
Муаммо ва муаммоли вазият тушунчаси
Далил ва унинг таснифи
Марказий Осиё мутафаккирларининг билишга оид қарашлари
Марказий Осиё мутафаккирларининг борлиқ муаммосига оид қарашлари
Марказий Осиё мутафаккирларининг ҳақиқатга оид қарашлари
Марказий Осиё мутафаккирларининг табиатга оид қарашлари
Мантиқ илми предмети ва аҳамияти.
Тилнинг мантиқий таҳлили
Формал мантиқнинг асосий қонунлари (тамойиллари)
Тушунча - тафаккур шакли сифатида
Ҳукм, савол, норма
Дедуктив хулоса чиқариш
Индуктив хулоса чиқариш
Аналогия
Далиллашнинг мантиқий асослари
Билимларнинг мантиқий шакллари: муаммо, фараз, назария.
Қадимги дунёда мантиқ илмининг шаклланиши.
Ўрта асрларда мантиқ илми.
Янги даврда мантиқ илми тараққиётининг асосий йўналишлари.
Туркумлаш.
Савол ва жавоб-мулоҳазаларни ҳосил қилиш воситалари.
Мураккаб ҳукмлар ёрдамида силлогистик хулоса чиқариш.
Танқид ва рад этиш.
Баҳс юритишнинг мантиқий асослари.
21
Do'stlaringiz bilan baham: |