Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ўрта махсус, касб-ҳунар таълими маркази

5-Мавзу. Автомобил транспортида юк ортиш-тушириш ишларини ташкил этиш
Юклаб-тушириш ишлари таркибий қисм хисобланиб, ҳаракатланувчи таркибнинг унумдорлигига ва ташиш таннархига кўрсатган таъсири.
Мамлакатимизда келажакда юклаб-тушириш ишларини такомиллашган механизмлардан фойдаланиш. қўл меҳнатини камайтириш. Ҳаракатланувчи таркибнинг юклаб-туширишда турган вақтларини меъёрлаш ва уни камайтириш тадбирлари.
Юклаб-тушириш пунктлари: уларнинг турлари ва уларга қўйиладиган талаблар, юклаб-тушириш постлари, уларнинг тури ва жойлашиши. Юклаб-тушириш фронти, фронт узунлигини аниқлаш. Юклаб-тушириш постларининг сонини ҳисоблаш. Пост ишининг мароми ва автомобиллар ҳаракат интервали, ҳамда уларнинг ўзаро алоқаси. Юклаб-тушириш ишларида ишлаб чиқариш усули: қўл кучи билан, механизациялашган ва комплекс механизациялашган. Юклаб-тушириш ишларида қўл меҳнатини камайтириш билан автомобил транспорти иш унумдорлигини ошириш.
Механизациялашган юклаб-тушириш ишларининг асосий воситалари: конвейрлар, эксковаторлар, кўчма ва кўчмас краклар, ўзи юрар юклагичлар ва бошқалар. Механизмлар унумдорлигининг ҳисоби.
Юклаб-тушириш ишларини олиб бориш усуллари:
- донабай ва идишга солинган юкларга;
- сочилувчан ва уюб ортиладиган юкларга;
- қишлоқ, хЎжалик юкларига (дон, сабзавот);
- қуюқ ва суюқ юклар ва бошқаларга.
Буларга қЎлланилиши мумкин бўлган механизмлар ҳақида.
Юклаб-тушириш механизми воситаларини танлаш, керакли сонларини ҳисоблаш. Комплекс бригада ишини ташкил этиш. Механи­зациялашган юклаб-тушириш ишларининг иқтисодий самараси.
6-Мавзу. Юк автомобилларининг ҳаракатини ташкил этиш
Юк автомобилларининг ишини тўғри ташкил қилишнинг асосий вазифалари. Йўналиш турлари ва туркумлари, рационал йўналишлар хақида тушунча ва уларни тузиш усуллари.
Ташишни ташкил этишнинг иқтисодий математик усулларининг аҳамияти.
Ташиш режасини бажариш учун ҳаракатланувчи таркиб ишини ҳисоблаш:
-орқасига бЎш маятниксимон йўналишлар:
-орқасига юкли маятниксимон йўналишлар:
-халқасимон йўналишлар:
Керакли шатакчи автомобиллар сонини аниқлаш.
Ҳаракатланувчи таркиб ишида ўртача техник-эксплуатацион кўрсаткичларни ҳисоблаш.
Шаҳарлараро йўналишлар бир айланишга кетган вақт. Бир суткадан кам ёки кўп бўлганда керакли автомобиллар сонини аниқлаш усули.