Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги о'рта махсус, касб-ҳунар таълими маркази

Эпизоотологик маълумотлар. Касаликка, асосан, ҳовузларда урчитилаётган зоғорабалиқ, сазан ва уларнинг гибридлари мойил. Жуда ҳам кам ҳолатларда (якка тартибда) касаллик кўкбўйин, лешч, корюшка, қизилкўз, товонбалиқ ва бошқа турдаги ба- лиқлар орасида қайд этилган. Касаллик мамлакатимизнинг барча минтақаларида (об-ҳаво шароитидан қатъи назар) учрайди.
Касалликка кўпроқ 2 ёшдаги балиқлар мойил. Ёш ва бир ёшдагилари эса одатда касалланмайди. Касаллик ёз ва кузда намоён бўлади. Кузда, балиқларни овлаш мавсумида касал балиқлар сони ортади, қишда эса бу кўрсаткич бир хил ҳолатда (даражада) сақланиб қолади, баҳорга келиб эса носоғлом хў- жаликлардаги соғлом балиқлар орасида касал балиқлар ортиб боради, балиқларнинг о ълиши камдан кам ҳолатларда кузатилади. Касал- ликнинг табиий кечиши, агарда ҳеч қандай зарурий чора кўрил- маса, йилдан йилга оғирлашиб боради. Бунда сув ҳавзаларининг антисанитария ҳолати ҳам (ифлосланиши, бегона ўтларнинг кўпайиб кетиши, гуллаши), сув оқишининг пасайиши, селекция ишларини етарли даражада олиб бормаслик, наслли балиқларни танлаш, озиқанинг етарли миқдорда ва балансланмаганлиги каби омилларга ҳам боғлиқдир.
Касаллик манбайи — бу касал балиқлар ҳисобланади. Касаллик носоғлом хўжаликлардан соғлом хўжаликларда балиқларни ташиш жараёнида тарқалади.
Касалликнинг клиник белгилари. Дастлаб балиқлар танасининг тери қатламида, думида, сузгичларида майда якка оқ доғлар пайдо бўлади. Сўнгра терининг эпидермис ҳужайрасининг гиперплазияси оқибатида, зарарланган жойлардаги тери қалинлашади ва ясси эпи- телиомалар ҳосил бўлиб, тери қатламининг қолган қисмини қоплайди. Касалликнинг оғир кўринишида эса якка шишлар бир-бирига қў- шилади ва қалинлиги 2—4 мм келадиган қатламни ҳосил қилади. Ка- салликнинг бошланғич босқичида эпителиомалар силлиқ ва ялтироқ бўлиб мулойим (бўш) консистенсияга эга.
Касалликнинг сурункали оқимида эса оспали шишларнинг юзаси ғадир-будур бўлиб, қалинлашади ва қаттиқ консистенсияга эга, бу кемирчак тўқимани эслатади. Бора-бора жараёнга мушакли тўқима ҳам қўшилади, эгилувчанлик, эластик ҳолатини ё ъқотади ва суюқлик инфилтратсияланади. Суяклар бўшашади, деформа- тсияланади.
Ички органларда эса ҳеч қандай патологик жараён кузатилмайди.
Ташхис. Эпизоотологик маълумотлар асосида ва клиник белгиларга қараб қўйилади.
Касалликнинг бошланғич даврида эктопаразитар касалликлардан (триходиноз, хилодонеллоз, ихтиофтириоз) фарқлаш лозим. Бу касал- ликларда ҳам тери қатламида оч кўкимтир қатламлар ҳосил бўлади. Бироқ оспали шишлардан фарқи шундан иборатки, шишлар манбали бўлмасдан, балки қуювчан, тошувчан характерга эга бўлиб, деярли бутун танани ўраб олади.
Теридан олинган қириндилар микроскоп остида текширилганида эса кўплаб қўзғатувчиларни топиш мумкин.