Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги о'рта махсус, касб-ҳунар таълими маркази

Касалликнинг клиник белгилари. Зарарланган балиқлар ориқланади, сувнинг юзасида сузиб юради. Жигарда жойлашиб олган личинкалар жигар то ъқимасини емиради, натижада ўт суюқлигининг ажралиш
жараёни издан чиқади, ўт суюқлиги овқат ҳазм қилиш каналига тушмасдан тана бўшлиғига тўпланади. Личинкаларнинг таъсирида ичак девори юпқалашади ва озиқани ҳазм қилиш жараёни издан чиқади. Жинсий безларнинг атрофияси кузатилади.
Патанатомик ўзгаришлар. Китлар рафидаскаридозида, уларнинг ичаклари яллиғланган, шиллиқ пардасида қон қуйилган, анемия ҳолатида бо ълади. Зоғорабалиқ туридаги балиқларда жигар ранги ўзгарган, қаттиқлашган, жинсий безлар (органлар) атрофияга учраган, ичак девори юпқалашган, айрим пайтларда эса ичаклари тиқилиб қолган ҳолатда бўлади.
Ташхис. Балиқларни ёриб кўриш асосида қўйилади. Ички ор- ганларда личинкаларини, китларнинг ичакларида эса вояга етган паразитларни топиб ташхис қўйилади.
Касалликка қарши курашиш ва олдини олиш тадбирлари. Ҳовуз- ларда жойлашган ва ташиб ўтишга мослашган китлар рафидаска- ридозга текширилиши шарт. Зарарланган балиқларни соғлом сув ҳавзаларига ташлаш қатъиян ман этилади. Ҳовузли хўжаликларда касаллик аниқланганида, барча йиртқич балиқлар овланади ва бун­дай ҳовузларга қайтадан, янгидан йиртқич балиқларни жойлаштириш бир йилдан сўнг амалга оширилади. Табиий носоғлом сув ҳавзала- рида рафидаскаридларга қарши курашишнинг ратсионал усули — бу китларни (асосий хўжайинлари) овлашдир. Улар сонининг камайиши зоғорабалиқлар рафидаскаридларнинг личинкалари билан зарарлани- шини ҳам кескин камайтиради. Қолган балиқлар ҳам овланади, зарарланган балиқлар ҳовузларга киришининг олди олинади.
Филометроидоз — бу зоғорабалиқ, сазан ва уларнинг гибридлари бўлган балиқларнинг гелминтоз касаллиги бўлиб, уни Пҳилометридае оиласига мансуб Пҳилометроидес лусиана нематодасининг жинсий вояга етган шакли мушак тўқимасида, тери тангачалардаги косачаларда, личинкалари эса ички органларда (жигар, буйрак, сузгич пуфаги, ички ёғ қатламларида) паразитлик қилиши оқиба- тида қўзғатилиб, касаллик организмнинг умумий интоксикатсияси билан характерланади.
Қўзғатувчиси. Жинсий вояга етган филометроидеслар оч қизил тусда бўлиб, айрим жинсли, урғочиларнинг узунлиги 80—125 мм, эни 0,8—1 мм, кутикуласи оқ тусдаги сўрғичлар билан қопланган. Бош томони конуссимон шаклда, 4 та тепачаси мавжуд бўлиб, улар орасида паразитнинг оғиз тешиги жойлашган, ундан оғиз кап- суласига, калта қизилўнгач ва ичакка ўтиб тугайди. Ичакнинг учи берк ҳолатда. Паразитнинг дум томонида 4 та жинсий сўрғичи бор.
Тана бўшлиғи халтасимон шаклдаги бачадон билан тўлиб туради. Паразит тухумлари овалсимон шаклда — 0,032—0,042 мм. Тухумдон узунчоқ-овалсимон шаклда бўлиб, тананинг ол- динги ва орқа қисмида жойлашган. Урғочи нематодалар тирик ли- чинка туғади. Эркакларнинг узунлиги 2,9—5,5 мм, эни эса 0,035— 0,046 мм. Сузгич пуфагининг деворида, камроқ эса буйрак ва ички ёғда (жинсий ёғ) паразитлик қилади, оқ тусда бўлиб, ку- тикуласи силлиқ. Паразитнинг дум қисмида клоака жойлашган бўлиб, ундан 2 та бир-бирига тенг, узунлиги 1,17—0,25 мм келадиган спикула чиқиб туради.