Маъруза 8. Саноат экологияси асослари.
Газ холатидаги саноат чикиндиларини тозалаш.
РЕЖА:
1. Саноат экологияси асослари.
2. Узбекистонда ЭКОСАН уюшмаси ва жамгармаси.
3. Газ холатидаги саноат чикиндиларини тозалаш.
4. Механик тозалаш
5. Электростатик тозалаш
6. Газ таркибидаги газ ва буг холатидаги захарли моддалардан тозалаш
Фойдаланилган адабиетлар:
1) 1. И.П.Мухленов, А.Е. Горштейн, Е.С. Тумаркина Н.В. Кузичкин.
"Основы химической технологии" М.Высшая школа, 1991 464 бет.,
219-260 бетлар
Жуда куп чикиндилар асосан катта-катта заводлар, йирик курилишлар,
электростанциялар ва хар хил саноат ишлаб
чикариш корхоналарнинг
чикиндиларидир. Хозирги пайтда асосий максад шундан иборатки, хом
ашёни комплекс ишлатиш керак. Чикиндисиз технология яратиш керак.
Бундай кимёвий катта завод Алмалык ва Навоий шахарларида курилган.
Асосий максад шундан иборатки, биосферани хар хил захарли моддалар
таъсиридан мухофаза килиш.
Биосфера - бу тирик организмлар (одам, хайвон, усимлик, мик-
роорганизм) яшайдиган мухитдир. Биосфера катламига ер каттик юзасининг
(5-6 км)
катлами - литосфера, сув ва океанлар гидросфера хамда ер
юзасидаги хаво катлами 10-15 км ва ундан юкори, буни атмосфера дейилади,
яъни стратосферагача биосферага киради. Куёш нурларининг асосий кисми
булган ультрабинафша нурлари, хаво катламига
таъсир этиб энг юкори
зоналарда энергияни ютиб кислородни озонга айлантиради. О2-> О3 ва бир
кисм азон пастрокка тушиб О
2
га айланади. Шундай килиб доим О2 билан О
3
алмашиниши бориб ер юзасини куйдиришдан мухофаза килади. Азот,
олтингугурт бирикмалари хар хил аэрозоллар - фреон хавонинг юкори
катламларига чикиб О
2
О
3
богланишларни узгартиради. Натижада азон
катламларнинг йу- колиши ва ультрабинафша
нурнинг утиши атроф -
мухитни бузади.
Бир вактлар 20 асрнинг 70 йилларида азон катламини бузадиган
куроллар ихтиро этилиб ер юзасини куйидириб юбориш мумкин эканлиги
исботланди. Саноат чикиндилари шундай купайиб кетганки,
улар хозирда
хаво катламлари ва сувга таъсир этади. 20 - асрнинг 2 чи ярмида саноат хар
10-15 йилда 2 марта ривожланса, саноат махсулотлари 2 марта купайса,
саноат чикиндилари хам 2 марта купаяди. Бу эса инсон ва хайвон
организмига салбий таъсир этади.
Урта Осиё минтакасида экологик мухитни мухофаза килиш учун
ЭКОСАН
уюшмаси ташкил этилган булиб, бу уюшма ЭКОСАН
жамгармасига экологик мухитни яхшилаш, хусун Орол минтакаси хамда
Сурхандарё вохасида Турсунзада алюмин заводи
зарарли чикиндилардан
мухофаза килишга юналтирилган. ЭКОСАН жамгармаси мажлисини
Тошкентда ва Нукус шахрида утказилди.
Узбекистонда ЭКОСАН жамгармасининг Германиядаги "Конрад-
Адинауэр" жамгармаси билан кушма мажлиси ва кушма баёноти утказилган
ва экологик мухитни яхшилаш учун куп ёрдамлар ташкил этган.
Хозирги пайтда саноат чикиндиларини тозалайдиган курилмалар нархи
ёки чикинди тозалайдиган комплекслар нархи технологик жарарённи
бажарадиган курилмалар ва комплекслар нархидан кам эмас. Шу учун
биосферани ва атроф- мухитни захарланишдан саклашнинг асосий
йуналишлари куйидагича:
1. Химико технологик системани (ХТС)
шундай куриш керакки, улар
асосан чикиндисиз технология булсин.
2. Химиявий технология асосан циклик жихатдан ишлаб сув ва газни
захарлайдиган чикиндилар булмасин.
3. Алохида типдаги хом ашё ва ёкилгилар ишлатиш.
Хом ашёлар шундай булиши керакки ундан бир неча хил махсулот
чикиндисиз олиниши керак. Ёкилгилар хам чикиндисиз ёниши керак.
Келгусида бундай ёкилгилар бу водород ва метандир.
4. Хом ашёларни казиб чикариш ва уларни кайта ишлашни махсус
усулларини топиш.
5. Хар бир корхона ёнида албатта газ ва окава сувларни тозалайдиган
курилмаларини куриш.
Хозирги замонда асосан чикиндилар 3 хил холатда ажратилади:
а) газ холатдаги чикиндилар ёки газлар билан аралашма чикиндилар.
б) суюк чикиндилар ёки сувлар билан аралашган чикиндилар.
в) каттик моддалар.
Do'stlaringiz bilan baham: