Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги олий таълим тизими педагог ва раҳбар кадрларини

Ечим:
Ҳар бир стандартнинг ўзига хос хусусиятлари мавжуд.
FDMA
усули (ингл. 
Frequency Division Multiple Access
) аналог ҲРТ 
тизимларида анъанавий равишда, шунингдек, баъзи рақамли тизимларда,
одатда, бошқа усуллар билан биргаликда ишлатилади. Частотали ажратиш 
усулида ҳар бир абонентга унинг тўлиқ сўзлашуви мобайнида мавжуд 
частоталар диапазонидан алоҳида бир канал (спектрнинг қисқа бўлаги) 
ажратиб берилади (1-расм).
1-расм. Каналларни частота бўйича ажратиш асосида кўп сонли уланиш 
усули 
 
Персонал алоқа тизимларида частота канали кенглиги, одатда, 25-
30кГц ни ташкил этади. Абонентларни ажратиш учун вақт фактори эмас, 
балки частота фактори ишлатилади. Бундай ѐндашув қатор афзалликларга эга 
бўлиб, барча ахборотлар реал вақтларда узатилади, частоталарни ажратиш 
алоқани ташкил қилиш жиҳатидан ҳам қулайдир. FDMAнинг асосий 
камчилиги (кичик фаолликли) кўп сонли абонентларга хизмат кўрсатишда 
паст ўтказувчанлик қобилияти ҳисобланади.
TDMA 
(ингл. 
Time Division Multiple Access
) усулидан кўплаб рақамли 
ҲРТ тизимларида фойдаланилади: GSM, D-AMPS, TDMA (IS-136), PDC, 
DECT, TETRA ва бошқалар. Частота асосида ажратувчи тизимлардан фарқли 
ўлароқ, бу усулда абонентлар кенг частота полосаларида ишлайдилар ва 
уларнинг ҳар бирига бу полосалар ичида вақт интерваллари (мантиқий 
каналлар) ажратилади ва маълум бир вақт мобайнида (ингл. 
Time slot
) 
ахборот узатишга рухсат этилади (2-расм). 

---

V. КЕЙСЛАР БАНКИ 
143 
2- расм. Каналларни вақт бўйича ажратиш асосида кўп сонли уланиш усули 
 
Масалан, GSM стандартида 200кГц кенгликдаги полоса 8та вақт 
интервалига (мантиқий каналларга) бўлинади, D-AMPSстандартида эса 
30кГц ли полоса 3 мантиқий каналга бўлинади. Абонентга нисбатан трафик 
пульсацияланувчи характерга эга бўлади, яъни абонентлар сони кўпайган 
сари, уларнинг ахборот узатиш имкониятлари ҳам камаяверади. Алоқа 
каналининг ўтказувчанлик қобилиятини ошириш учун TDMA усули кўпинча 
FDMA усули билан биргаликда ишлатилади.