Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги олий таълим тизими педагог ва раҳбар кадрларини

IMS обектлари ва вазифалари 
IMS қисмлари 6 та асосий қисмга синфланади: 
- сеанс бошқаруви ва маршрутлаш оиласи (CSCF); 
- маълумот базалари (HSS); 
- хизматлар (application сервер, MRFS, МRFP); 
- тармоқларора вазифалар (IMS-MGW); 
- қўлловчи вазифалар PSPF, SEG, IBSF, ТrGW, LPF; 
- хисоб китоблар (charging). 
Чақириқ сеансини назорат қилиши функцияси (call session control 
function, CSCF) тўрт хил тури мавжуд: прокси CSCF (P-CSCF), хизмат CSCF 
(S-CSCF), сўроқ CSCF (I-CSCF) ва фавқулотта CSCF (Е-CSCF). Ҳар бир 

---

III. НАЗАРИЙ МАТЕРИАЛЛАР 
84 
CSCFнинг махсус вазифалари бўлиб, қуйида уларни муҳокама қиламиз. P-
CSCF, I-CSCF, S-CSCF жараѐнлари рўйхатдан ўтиш ва сеансни ўрнатиш 
ҳамда SIP маршрутлаш учун муҳим рол ўйнайди.
Прокси чақириқ сеансини назорат қилиши функцияси, P-CSCF 
IMS архитектурасида, P-CSCF фойдаланувчилар учун дастлабги 
боғланиш пункти ҳисобланади. Яъни, UEдан келаѐтган SIP сигналлари оқими 
P-CSCFга узатилади ҳамда тармоқдан келаѐтган SIP сигналларнинг тугатиш 
ҳақидаги хабарларининг барчаси P-CSCFдан UEга узатилади. P-CSCF тўртта 
муҳим вазифани амалга оширади: SIP компрессия, SIP сигналлари учун 
махфий ҳимоя ва яхлитликни қўллаш, ҳисоб китоб қоидалари ва қонунлари 
билан интерфаолликни таъминлаш ҳамда фавқулотда сеансни аниқлаш.
 
Сўроқ сеансини назорат қилиши функцияси, I-CSCF 
I-CSCF - тармоқ оператори фойдаланувчиларига мўлжалланган барча 
алоқаларни боғлаш учун боғланиш пункти ҳисобланади. I-CSCF уч хил 
махсус вазифаларни амалга оширади: HSSдан кейинги йўлнинг номини 
қабул қилади, HSSдан қабул қилган имкониятлари асосида S-CSCFни 
белгилайди/ажратади ҳамда белгиланган/ажратилган S-CSCFга кирувчи 
сўровларни маршрутлайди. 
Хизмат сеансини назорат қилиши функцияси, S-CSCF 
S-CSCF хизмат профилларини сақлаш, сеанс ҳолатларига хизмат 
кўрсатиш, маршрутлаш учун қарорларни қабул қилиш ҳамда рўйхатга олиш 
жараѐнларини бошқариш учун IMSнинг бош пункти ҳисобланади.