Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги олий таълим тизими педагог ва раҳбар кадрларини

4. ЎЗАРО ЎРИН АЛМАШИНУВЧИ ЖУФТЛИКЛАР ВА ГУРУҲЛАР 
Мақсади: 
- тингловчиларни материалнинг тузилиши, асосий фикрларни белгилай 
олиш, эсда сақлаб қолиш мумкин бўлган шаклда уларни тасаввур эта олишга 
ўргатиш; 
- нутқ маданиятини ривожлантириш; 
- фасилитаторлик қобилиятини таркиб топтириш. 
1. Биринчи босқичда педагог асосий фикрларни тасаввур этишнинг 
турли шакллари ҳақида ҳикоя қилиб беради. 
Асосий фикрларни тасаввур этишнинг биринчи тури оддий – бу асосий 
фикрларни сўз ёки қисқа гаплар тарзида тасаввур этишдир. Мазкур сўз ёки 
гаплар устунлар тарзида номер қўйиш орқали ёзилади. 
Асосий фикрларни тасаввур қилишнинг иккинчи шаклида ўзак 
белгилаб олинади ва ана шу ўзак атрофида асосий фикрлар жамланади. 
Асосий фикрларни шакллантиришнинг учичнчи шакли – бу уларни 
қисқартириш ёки шартли белгилар билан алмаштиришдир. 
2. Иккинчи босқичда тингловчилар кичик гуруҳларга бирлашадилар. 
Ҳар бир кичик гуруҳ ўзига берилган матнни олади ва уни ўқийди. Матнлар 
ҳаммада ҳар хил.

---

19 
3. Шундан сўнг гуруҳда ҳар бир тингловчи мустақил равишда мазкур 
матнга доир таянч конспектни тузишади. 
4. Навбатдаги босқичда тингловчилар жуфтликларда ўзларининг таянч 
конспектлари ҳақида фикр алмашишади. Мазкур босқичда ўзининг таянч 
конспектини ўзгартириш имконияти мавжуд. 
5. Навбатдаги босқичда таянч конспект гуруҳий муҳокама этилади. 
Гуруҳ ўзаро келишган ҳолда қандайдир яратилган таянч конспектни қабул 
қилади. Мазкур босқичда гуруҳ бутун жамоанинг олдида “овоз чиқариб” 
айтиб берувчи тингловчини аниқлаб олиши керак. 
6. Мазкур босқичда гуруҳнинг бир аъзоси аниқланган таянч конспект 
бўйича чиқиш қилади ва ўқилган матннинг мазмунини баён этади. Барча 
тингловчилар 
эшитишлари 
керак. 
Мазкур 
даврда 
меъёрларнинг 
бажарилишини таъминлайдиган техник экспертнинг мажбурияти намоён 
бўлади. 
7. Биринчи гуруҳ аъзоси чиқишини тугатгандан сўнг бошқа гуруҳ савол 
бериши мумкин. Саволларга жавоб берилади. Мазкур турдаги иш 
баҳоланиши мумкин (баллар жадвалда қўйилади). Саволларнинг навбат 
билан берилишини техник эксперт йўлга қўяди.
8. Саккизинчи босқичда бошқа гуруҳнинг вакили агар асоси мавжуд 
бўлса, қилинган чиқишни тўлдиради. 
9. Тўққизничи босқичда бошқа гуруҳ вакили чиқиш, саволларга 
жавоблар бўйича норозилигини ифода этади. 
Ана шу ерда биринчи матн билан ишлаш якунланади. Педагог ёки 
илмий эксперт якунларни чиқаради. 
Кейинги босқичда бошқа гуруҳ вакили ўзининг таянч конспектини 
намойиш этади. Мазкур ҳаракат ҳамма чиқишлар тугагунча давом этади. 
Инсценировка якунларни чиқариш билан тугалланади. Ҳар бир гуруҳ 
тўплаган балларни ҳисоблаш ва жами баллар устунига ёзиб қўйилиши керак. 
Ана шу асосдан келиб чиқиб, ўринларни ҳам белгилаш мумкин.