Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги олий таълим тизими педагог ва раҳбар кадрларини

Даосизм. 
Даосизм динининг асосий моҳиятларидан бири бу дао ва у билан 
алоқадор табиат фалсафаси ҳамда космогония масалаларидир. Иккинчи 
асосий нуқта мавжудлик, ҳаёт ва ўлимнинг нисбийлиги ва шунга боғлиқ ҳолда 
узоқ яшаш, абадий ҳаётга эришиш тушунчасидир. 
Даосизм таълимотининг асосий манбаи “Даодецзин” рисоласи бўлиб, у 
Конфуцийдан бироз илгарироқ яшаган Лао-Цзига нисбат берилади. Мазкур 
рисола криптик (ҳарфлар бир-бирига ёпишиб, ўқишга мураккаблик 
туғдирадиган) услубда ёзилган. Даосизмнинг иккинчи манбаи “Чуанг-дзу” 
(Chuang-tzu)да эса милоддан аввалги 4-асрга тааллуқли ҳодисаларнинг 
фалсафий мушоҳадаси ўрин олиб, бунда, илк даолик қарашлари мазмуни 
турли масал ва мажозий ҳикоялар орқали баён қилинган. Шунингдек, 
даосизмда кўплаб мистик ривоят ва ритуаллар ифодаланган йирик диний 
матнлар тўплами мавжуд бўлиб, унда диндорлар томонидан гуноҳлардан 
фориғ бўлиш учун воситачи ёки ёрдамчи сифатида кўриладиган маъбудлар 
пантеонига алоҳида урғу берилган. 
Синтоизм. Япон халқига хос диний фалсафий таълимот бўлиб, VI-VII 
асрларда шаклланган. “Синто” сўзи ўзбек тилида “худо йўли” маъносини 
билдириб, бу дин таълимоти асосини император ҳокимиятининг илоҳийлиги 
тўғрисидаги ақида ташкил этади. 
Синтоийликда ҳам конфуцийликда бўлгани сингари аждодларнинг оила-
уруғига эҳтиром кўрсатиш катта роль ўйнайди. Диний таълимотга кўра, вафот 
этган хар бир одам ками (барча руҳ ва худоларнинг умумий номи)га айланади. 
Ҳар бир япон кишисининг уйида оилавий меҳроб бўлиб, ундаги кичкина 
шкафчага вафот этган оила аъзоларининг номлари ёзилган тахтача қўйиб 
борилади. 
Синтоийликда махсус мукаддас китоб мавжуд бўлмаса-да, аммо Япония 
давлати асосчиси деб қаралувчи “ками” ҳамда императорлар сулоласи ҳақида 
ҳикоя қилувчи турли афсона ва ривоятларни ўз ичига олган мифологик 
солномалар - “Кодзики” ва “Ниҳон шоки” диндорлар орасида юксак ҳурматга 
эга. Шунингдек, гуноҳлардан покланиш ва ибодат рақсларини бажариш 
тартибларига бағишланган “Энгишики” ва “Кагура-ута”, дидактик 
мазмундаги “Олам ҳақидаги юз достон” ҳамда фарзандни ахлоқий тарбиялаш 
бўйича фойдаланиладиган “Исе тошбитиклари” синтоийликнинг муқаддас 
диний матнлари тўпламини ташкил қилади. 

---

47